Yaşanan türbülans olayları, son yıllarda neden giderek artıyor?

Türk Hava Yolları’nın TK24 sefer sayılı uçuşunda uçağın sert bir türbülansa girmesi ve yaralananların olması, bir defa daha gözlerin bu tip olaylara çevrilmesine neden oldu. Şayet sık sık uçak yolcuğu yapan biriyseniz ve havada yaşanan türbülansların giderek arttığını düşünüyorsanız, hiç de haksız sayılmazsınız. Türbülans sayıları, son birkaç on yılda büyük oranda arttı.

Jeofizik Araştırma Mektupları mecmuasında yayınlanan bir araştırma, türbülansın sadece yakın geçmişte artmadığını, bildirilen şiddetli türbülans hadiselerinin 40 yıl içinde yüzde 50’den fazla arttığını söylüyor. Ve bunun suçlusunu da ortaya koyuyor: İklim değişikliği nedeniyle ısınan hava.

İngiltere’deki Reading Üniversitesi’ndeki meteorologlar, çalışmada “açık hava türbülansı” olarak isimlendirdikleri, görsel bir ipucu olmadan meydana gelen türbülansın yanı sıra hava sıcaklığı datalarını tahlil ettiler. Yakındaki bir fırtına yahut ağır bulut kapsamı nedeniyle oluşan türbülansın bilakis, bu çeşit bir türbülansın evvelce tespit edilmesi kolay değil. Uçuş takımları potansiyel bir türbülans belirtisi göremezlerse, bundan kaçınamazlar. Araştırma muharrirleri, dünyanın en işlek uçuş rotalarından biri olan Kuzey Atlantik üzerinde şiddetli türbülans olaylarının 1979’daki 17,7 saatten 2020’deki 27,4 saate çıktığını bildirdi. Bu, kırk yılda %55’lik bir artış anlamına geliyor.

Aynı zaman diliminde orta türbülans süresi 70 saatten 96,1 saate yükseldi ve bu da yüzde 37’ye yakın bir artışa işaret ediyor. Işık türbülansı yüzde 17 artışla 466,5 saatten 546,8 saate yükseldi. Kuzey Amerika ve Kuzey Atlantik, türbülansta en yüksek artışları gördü, fakat araştırmacılar, Avrupa ve Güney Atlantik de dahil olmak üzere öbür ağır uçuş koridorlarında da artış olduğunu belirtti.

Isınan hava = Daha fazla türbülans

Bu türbülans artışlarının vakit çizelgesi, iklim değişikliğinin gezegen üzerindeki tesirleriyle tıpkı vakte denk geliyor. Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi’nin (NOAA) verilerine göre, dünyanın sıcaklığı 1800’lerin sonlarından bu yana her on yılda ortalama 0,08 santigrat derece arttı. Isınma oranı da 1980’lerin başından bu yana önemli ölçüde artarak 0,18 Santigrat dereceye ulaştı. Çalışma, daha sıcak havanın küresel jet akışlarındaki rüzgar kesmesini artırdığını söylüyor. Rüzgar kayması, NOAA’ya nazaran rüzgarın istikametini ve / yahut suratını nasıl değiştirdiğini açıklamak için kullanılır. Bu, rüzgarın taraf yahut sürat değiştirdiği manasına gelir ve ekseriyetle uçakların uçtuğu yüksek rakımlarda oluşur.

Reading Üniversitesi’nde atmosfer bilimi profesörü ve çalışmanın ortak yazarlarından biri olan Paul Williams, 2019’da rüzgar kaymasının 1979’dan bu yana nasıl yaklaşık yüzde 15 arttığını inceleyen daha önceki bir raporun parçasıydı. Daha sonraki bir çalışmada, Williams ve NPR’nin bildirdiğine nazaran meslektaşları, pak hava türbülansının sera gazı emisyonlarına bağlı olarak farklı oranlarda artmaya devam edeceğini varsayım etmek için iklim modeli simülasyonlarını kullandılar.