Yargı süreçlerinde devrim niteliğinde değişiklikler hayata geçirilecek

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 2025-2029 yıllarını kapsayan Türkiye Yüzyılı Yargı Islahatı Strateji Belgesi açıklandı. Adalet Bakanlığı yeni reform sistemi çalışmaları kapsamında 55 bin görüş alırken, 12 bin paydaş anketi yapıldı. 5 gaye, 45 amaç ve 264 faaliyetten oluşan 4. Yargı Islahatı Strateji Belgesi’nde hukukun üstünlüğünü esas alan, öngörülebilir ve gecikmeyen bir adalet sistemi vizyonuyla hazırlanan Türkiye Yüzyılı’nın birinci Yargı Islahatı Strateji Dokümanı, 2025-2029 yıllarını kapsıyor.

HUKUKİ SÜREÇLER FAAL HALE GETİRİLECEK

Belgede, “kurumsal yapının güçlendirilmesi ve süreçlerin yeniden yapılandırılması, insan kaynakları kapasitesinin güçlendirilmesi, ceza adaleti sisteminin etkinliğinin artırılması, hukuk ve idari yargılama süreçlerinin etkinliğinin artırılması ve adalete erişimin kolaylaştırılması” başlıkları altında 5 hedef yer alıyor.

TEMYİZ VE İSTİNAF İNCELEMELERİ EN GEÇ 6 AY İÇİNDE SONUÇLANDIRILACAK

Yargı Islahatı Strateji Dokümanı ile birlikte Türkiye Yüzyılı’nda hukukun üstünlüğünü temel alan, demokratik, sivil yeni bir anayasa için çalışmalar yapılacak. Hak ve özgürlüklerin daha aktif korunması için yeni İnsan Hakları Aksiyon Planı hazırlanacak, ayrıyeten yeni mahkemeler kurularak faaliyete geçirilecek. Temyiz ve istinaf incelemelerinin en geç 6 ay içerisinde sonuçlandırılması sağlanacak ve kimi uyuşmazlıklar için direkt temyiz sistemi getirilecek.

DURUŞMALAR EN FAZLA 2 AY ERTELENEBİLECEK

Açıklanan Strateji Belgesi’nde duruşmaların kesintisiz devamı ilkesine uyulacak ve kanunda gösterilen istisnai hallerde duruşmaların en fazla 2 ay ertelenebilmesi sağlanacak. Yargılama faaliyetlerini destekleyici yapay zeka sistemleri geliştirilecek.

HUKUK FAKÜLTELERİNE YENİ SINAV GELİYOR

Strateji Belgesi’nde öne çıkan başlıklarda hukuk fakültelerine girişte muvaffakiyet sıralamasının yükseltilmesi de yer alıyor. Ayrıyeten Türkiye Adalet Akademisi bünyesinde Hukuk Araştırmaları Merkezi kurulacak. Muhakkak müddet içinde telefon abonelik kayıtları güncellenmeyen sınırlar bağlantıya kapatılacak. Mahpus cezasının üst hududu iki yıldan fazla olmayan ve tutuklama yasağına tabi olan cürümlerde kişinin davranışlarının yine bir kabahat işleyeceği konusunda kuvvetli kuşku oluşturması, cürmün işleniş hali, hatanın kamu nizamını ağır biçimde bozma tehlikesi gözetilerek tutuklama önlemine başvurulabilmesine yönelik düzenleme yapılacak.

TRAFİKTE AKIN GAYESİYLE ARAÇTAN İNEN ŞOFÖRÜN EHLİYETİNE EL KONULACAK

Trafikte işlenen kabahatler ile trafik güvenliğini tehlikeye atan kabahatlerin yaptırımları, caydırıcılığın göz önünde bulundurulması suretiyle tekrar belirlenecek. Trafikte atak maksadıyla araçtan inme üzere davranışlarda şoför evrakının geri alınması da dahil olmak üzere müstakil yaptırıma bağlanması sağlanacak. Ölümlü yahut yaralamalı trafik kazalarında zaruret dışında olay yerinin terk edilmesi başka bir cürüm olarak düzenlenecek. Yargı Islahatı Strateji Dokümanı ile ayrıyeten adalete erişimin kolaylaştırılması amaçlanıyor.

Türkiye Yüzyılı Yargı Islahatı Strateji Dokümanı’nda yer alan öbür başlıklar şu biçimde:

KURUMSAL YAPININ GÜÇLENDİRİLMESİ VE SÜREÇLERİN YİNE YAPILANDIRILMASI

• Türkiye Yüzyılında hukukun üstünlüğünü temel alan, demokratik, sivil yeni bir anayasa için çalışmalar yapılacak.
• Hak ve özgürlüklerin daha aktif korunması için yeni insan hakları aksiyon planı hazırlanacak.
• Yeni mahkemeler kurularak faaliyete geçirilecek.
• Uyuşturucu kullanma ve ticareti kabahatine ait ihtisas mahkemeleri belirlenecek.
• Temyiz ve istinaf incelemelerinin en geç 6 ay içerisinde sonuçlandırılması sağlanacak.
• Bazı uyuşmazlıklar için direkt temyiz sistemi getirilecek.
• Duruşmaların kesintisiz devamı prensibine uyulacak ve kanunda gösterilen istisnai hallerde duruşmaların en fazla 2 ay ertelenebilmesi sağlanacak.
• Yargılama faaliyetlerini destekleyici yapay zekâ sistemleri geliştirilecek.
• Hukuk fakültesi mezunlarının misyon yapacağı noter yardımcılığı kuruluşu sisteme kazandırılacak.

İNSAN KAYNAKLARI KAPASİTESİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ

• Hukuk fakültelerine girişte muvaffakiyet sıralamasının yükseltilmesi sağlanacak.
• Türkiye adalet akademisi bünyesinde “hukuk araştırmaları merkezi” kurulacak.
• Adalet çalışanının meslek imkânları artırılarak devlet memurları kanununda adalet hizmetleri sınıfı oluşturulacak.

CEZA ADALETİ SİSTEMİNİN AKTİFLİĞİNİN ARTIRILMASI

• Başta bankacılık ve bilişim sistemi kullanılmak suretiyle işlenen dolandırıcılık ve hırsızlık cürümleri olmak üzere, ceza yargılamasında el koyma ve müsadereden kaynaklanan meselelerin tahliline yönelik düzenlemeler yapılacak.
• Suçların önlenmesi emeliyle telefon aboneliği kurulması kimlik doğrulama prosedürleriyle sıkı kurallara bağlanacak.
• Belirli müddet içinde telefon abonelik kayıtları güncellenmeyen çizgiler bağlantıya kapatılacak.
• Hapis cezasını üst hududu iki yıldan fazla olmayan ve tutuklama yasağına tabi olan kabahatlerde kişinin davranışlarının yine bir cürüm işleyeceği konusunda kuvvetli kuşku oluşturması, hatanın işleniş biçimi, hatanın kamu nizamını ağır formda bozma tehlikesi gözetilerek tutuklama önlemine başvurulabilmesine yönelik düzenleme yapılacak.
• Maktu oranlı kontrollü özgürlük uygulaması, cezaların caydırıcılığı açısından tekrar pahalandırılacak.
• Trafikte işlenen kabahatler ile trafik güvenliğini tehlikeye uğratan kabahatlerin yaptırımları, caydırıcılığın göz önünde bulundurulması suretiyle yine belirlenecek.
• Trafikte taarruz gayesiyle araçtan inme üzere davranışların, şoför dokümanının geri alınması da dâhil olmak üzere müstakil yaptırıma bağlanması sağlanacak.
• Ölümlü yahut yaralanmalı trafik kazalarında zaruret dışında olay yerinin terk edilmesi başka bir hata olarak düzenlenecek.
• Suç işlemek maksadıyla örgüt kurma cürmünün, beden dokunulmazlığına, hürriyete ve etrafa karşı işlenen kabahatlerin cezaları artırılacak.
• Ses ve gaz fişeği atabilen silahların müsaadesiz taşınması’nın yaptırımı artırılacak.
• Kişilerin toplu olarak bulunduğu nişan, düğün ve asker uğurlaması üzere yerlerde ses ve gaz fişeği atabilenler de kapsama alınarak silahla ateş eden şahıslara verilecek cezalar artırılacak.
• Uyuşturucu husus bağımlıları için rehabilitasyona uygun müstakil ceza infaz kurumları oluşturulacak.

HUKUK VE İDARİ YARGILAMA SÜREÇLERİNİN AKTİFLİĞİNİN ARTIRILMASI

• Mali sonuçları da dâhil olmak üzere boşanma hukukunun aksayan istikametleri gözden geçirilecek, taraflar ile çocukların hak ve menfaatine uygun yeni bir boşanma yordamına ait çalışma yapılacak.
• Şiddet içermeyen aile uyuşmazlıklarında aile arabuluculuğu kurumu getirilecek.
• İdari uyuşmazlıklara ait davalarda pilot dava uygulamasına geçilecek.
• Alacaklı ile borçlu ortasındaki hassas dengeyi gözetecek biçimde yeni bir icra ve iflas kanunu hazırlanacak.

ADALETE ERİŞİMİN KOLAYLAŞTIRILMASI

• Aile içi ve bayana yönelik şiddet cürümleri soruşturma ofisleri yaygınlaştırılacak.
• Yaşlı ve engelli dostu, erişilebilir ve kâfi toplumsal alanların bulunduğu isimli hizmet binaları inşa edilecek.
• Hukuk fakültelerinde hukuk klinikleri uygulamaları yaygınlaştırılacak.