Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından bir süredir çalışmaları yürütülen yeni ıslahat paketine Orta Vadeli Program’da yer alan maksatlar doğrultusunda son formu verildi.
Paket, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in her fırsatta lisana getirdiği, “Hedefimiz vergide adalet ve aktifliği sağlamak için vergilendirilmemiş hiçbir alan bırakmamak” iletisi doğrultusunda hazırlandı.
TBMM’ye sunulması planlanan pakette, vergi adaletinin güçlendirilmesi, sermayeye yönelik vergi uygulamaları getirilmesi ve direkt vergilerin hissesinin artırılması için düzenleme teklifleri bulunuyor.
Çok uluslu şirketlere taban kurumlar vergisi uygulamasını devreye alacak Bakanlık, direkt vergilerin hissesini artırmak için mahallî minimum kurumlar vergisi ve minimum gelir vergisi modelini de getirecek.
Pakette yer alan kimi başlıklar şöyle:
Kurumlar Vergisi Kanunu’nda yeni bir kısım açılarak, çok uluslu şirketlerden minimum kurumlar vergisi (küresel taban kurumlar vergisi) alınacak.
Başta AB ülkeleri olmak üzere 30’dan fazla ülkede maddeleşen global taban kurumlar vergisinde, yıllık konsolide hasılatı 750 milyon avro eşiğini aşan çok uluslu şirketlerin düşük vergileme yapılan ülkelerdeki şube, iştirak ve iş yerleri taban yüzde 15 kurumlar vergisine tabi tutuluyor.
Bu şirketlerin faaliyette bulunduğu ülkede ödenen kurumlar vergisi yükü yüzde 15’ten aşağıdaysa uygulamayı maddeleştiren ülkeler, ilgili ülkenin almadığı vergi farkını tahsil edebilecek. Taban kurumlar vergisi uygulamasına geçmeyen ülkeler, vergileme haklarını bir öteki ülkeye devretmiş oluyor.
Türkiye’de sonuncu ana işletmesi yurt dışında bulunan 1024 küme yer alırken bunların ülkede 2 bin 134 işletmesi bulunuyor.
Yurt içi taban kurumlar vergisi
Kurumlar vergisi mükelleflerinin yaklaşık yarısının ziyan beyan ettiği ya da hiç matrah bildirmediği halde yüksek cirolarla faaliyetlerini sürdürdüğü belirlendi. Bu hususta AB ve OECD uygulamalarını da inceleyen Bakanlık, mükelleflerin beyanları ile hasılat ve ödeme güçlerinin birbirleriyle kıyaslandığı hibrit bir model hazırladı.
Ödenecek kurumlar vergisi, beyan edilen yararın indirim ve istisnalar düşülmeden evvelki fiyatının makul bir oranı ile gelir tablosundaki çıkarın muhakkak bir oranı matrah olarak kabul edilerek bulunacak vergiden yüksek olanı temel alınarak belirlenecek.
Ödenen minimum kurumlar vergisi, izleyen 5 hesap devrinde işletmelerin bundan daha yüksek vergi ödemeleri gerektiği periyotlarda, ödenecek vergiden mahsup edilecek.
Bazı istisnalar (iştirak çıkarları, emisyon primi çıkarları gibi) taban vergi hesaplamasında çıkardan indirilerek dikkate alınacak.
Yatırım teşvik dokümanı kapsamında yatırım harcaması yapan mükelleflerin hakları korunacak. Yeni işe başlayan mükellefler 3 yıl taban vergiden muaf olacak.
Asgari gelir vergisi de geliyor
Gerçek yolda vergilendirilen ticari, zirai ve özgür meslek yararlarına da minimum gelir vergisi uygulaması getiriliyor. Gelir vergisi mükelleflerinin değerli bir kısmının ziyan beyan ettiği yahut beyanları ile hasılatları ortasında kıymetli uyumsuzluklar olduğu görüldü. Bu bahiste da yeni bir model kurulacak.
Buna nazaran, mükelleflerin beyan edecekleri yarar, gelir ve çıkar bildirimi tablosundaki getirilerinin belirlenecek bir oranından az olamayacak.
Serbest meslek karı elde edenlere ise ayrıyeten bir çıpa planlanıyor. Bu mükelleflerin beyan edileceği çıkar brüt minimum fiyatın yıllık meblağının altında olamayacak.
Hasılat üzerinden ödenen taban vergi farkının izleyen 5 hesap devrinde mahsubuna müsaade verilecek. Yeni işe başlayanlar 3 yıl taban vergiden muaf olacak.
YİD ve KÖİ projelerine yüzde 30 kurumlar vergisi
Türkiye’nin büyük yatırımlarından elde edilen çıkarlara da artırımlı kurumlar vergisi uygulanacak.
Kurumlar vergisi oranı, gerçek kesim için yüzde 25, banka ve finans kurumlarında yüzde 30, ihracat yapan firmalarda yüzde 20, halka açık şirketlerde yüzde 23, imalatçılarda yüzde 24 olarak uygulanıyor.
Banka ve finans kurumlarında olduğu üzere, yap-işlet-devret (YİD) modeli ile kamu-özel işbirliği (KÖİ) projeleri kapsamında faaliyet gösteren kurumların buralardan elde ettikleri karlarına kurumlar vergisi oranının yüzde 25 yerine yüzde 30 olması öneriliyor. Bu düzenlemenin de vergi adaletinin güçlendirilmesine ve dolaysız vergilerin hissesinin artırılmasına katkı sağlaması hedefleniyor.
