1977 yılında gökbilimciler Yay takımyıldızı istikametinden gelen güçlü ve tuhaf bir radyo sinyali aldılar. Frekansı nötr hidrojenle birebirdi ve astronomlar bağlantı kurmaya çalışan rastgele bir uzaylının doğal olarak bu frekansı kullanacağını düşündü. Bu sinyale “Wow!” ismi verildi. Ve bu sinyal, SETI dünyasında bir efsane haline geldi.
Peki ancak neydi bu Wow! sinyali?
1970’lerden itibaren Ohio Eyalet Üniversitesi Big Ear (Büyük Kulak) radyo teleskobu, üniversitenin 1973’ten 1995’e kadar süren Dünya Dışı Zeka Araştırması (SETI) programında kullanıldı. Bu program tarihteki en uzun soluklu SETI programı olarak biliniyor.
1977’de Büyük Kulak kendi başına bir hayat süren tuhaf bir sinyal tespit etti: Wow! sinyali… Wow! sinyali nötr hidrojen frekansına yakın güçlü bir dar bant radyo sinyaliydi. Big Ear teleskobu artık yok, lakin sinyalin ne olduğunu manaya eforu devam ediyor.
Sinyal, Big Ear’ın gözlemleyebildiği 72 saniyelik mühlet boyunca devam etti. Birkaç gün sonra, astronom Jerry R. Ehman bilgileri incelerken bilgisayar çıktısında sinyali gördü. Gökbilimciler daha evvel hiç bu türlü bir şey görmemişti ve çıktı kağıdının yanına “Wow!” (Vay canına) yazdı. Bu isim işte o vakitten beri akıllarda kaldı.
Sinyalin öteki bir ismi daha var: 6EQUJ5. Bu, sinyalde saklı bir bildiri olarak yorumlanmıştı, lakin aslında sinyalin yoğunluğunun vakit içinde nasıl değiştiğini temsil ediyordu.
Sinyal çok fazla heyecan yarattı. Kimileri bunun dünya dışı kaynaklı olduğunu, kimileri insan kaynaklı bir tıp parazitten kaynaklanabileceğini, kimileri da açıklanamayan bir tabiat olayından kaynaklanabileceğini düşündü.
Tamamen doğal bir açıklaması var
Yeni araştırmalarsa gösteriyor ki, Wow! sinyalinin büsbütün doğal bir açıklaması var. Araştırma “Arecibo Wow! I: Wow! sinyali için astrofiziksel bir açıklama” ismini taşıyor. Araştırmanın baş muharriri Arecibo’daki Porto Riko Üniversitesi Gezegensel Yaşanabilirlik Laboratuvarı’ndan Abel Méndez.
Arecibo Wow! artık kullanılmayan Arecibo Radyo Teleskobu’ndan 2017-2020 yılları arasında elde edilen verilerin arşiv çalışmasına dayanan yeni bir çaba. Yazarlara göre Arecibo’dan gelen müşahedeler Big Ear’dan gelenlere benziyor ancak “daha hassas, daha iyi zamansal çözünürlüğe sahip ve polarizasyon ölçümlerini içeriyor.”
Şubat ve Mayıs 2020 arasında yapılan en son gözlemler, orijinal Wow’dan daha az ağır olsa da hidrojen çizgisinin yakınında misal dar bant sinyalleri ortaya çıkardı. Arecibo, Wow! sinyaline emsal lakin birtakım farklılıkları olan sinyaller tespit etti. Çok daha az ağırlar ve birden fazla yerden geliyorlar. Müellifler bu sinyallerin astrofiziksel bir fenomenle basitçe açıklanabileceğini ve orjinal Wow! sinyalinin de o denli olduğunu söylüyorlar.
“Wow! sinyalinin, magnetar patlaması veya yumuşak gama tekrarlayıcı (SGR) gibi güçlü bir geçici radyasyon kaynağı nedeniyle hidrojen çizgisinin uyarılmış emisyonundan kaynaklanan ani parlaklıktan kaynaklandığını varsayıyoruz” diye yazıyor araştırmacılar. Bu olaylar enderdir ve hassas şartlara ve hizalamalara bağlıdır. Hidrojen bulutlarının saniyeler hatta dakikalar boyunca değerli ölçüde parlamasına neden olabilirler.
Başından beri hidrojenmiş
Araştırmacılar, Big Ear’ın 1977’de gördüğü şeyin, teleskobun görüş alanındaki birkaç H1 (nötr hidrojen) bulutundan birinin süreksiz olarak parlaması olduğunu söylüyorlar. 1977 sinyali birçok açıdan Arecibo’nun gördüklerine benziyordu. Yazarlar, “Arecibo’da gözlemlenen sinyaller ile Wow! sinyali ortasındaki tek fark parlaklıklarıdır. Bu spektrumlar ortasındaki benzerlik, gizemli sinyalin kaynağı için bir sistem önermektedir” diye yazıyor.
Bu sinyaller enderdir zira kaynak, bulut ve gözlemci ortasındaki uzaysal hizalanma enderdir. Hizalanmanın nadirliği, tespitlerin neden bu kadar ender olduğunu açıklıyor.
Araştırmacılar sinyalden sorumlu bulutları tanımlayabildiler fakat kaynağı tanımlayamadılar. Elde ettikleri sonuçlar, kaynağın hidrojen sinyalini üreten bulutlardan çok daha uzakta olduğunu gösteriyor. Makalede, “Verilerimizde gösterildiği gibi bulutların tespit edilebilirliği göz önüne alındığında, bu içgörü sinyalin kaynağının kesin konumunu sağlayabilir ve sonraki olaylar için sürekli izlemeye izin verebilir” deniyor.
Wow! sinyali başlangıçta birçok kişi tarafından bir teknosinyal olarak yorumlanmıştı. Bu araştırma, sinyalin nereden geldiğini açıklayarak, yeni bir yanlış müspetlik kaynağının ana sınırlarını çiziyor: “Hipotezimiz Wow! sinyalinin gözlemlenen tüm özelliklerini açıklıyor, teknosinyal aramalarında yeni bir yanlış pozitif kaynak öneriyor ve Wow! sinyalinin hidrojen hattında kaydedilen ilk astronomik maser parlaması olayı olabileceğini öne sürüyor.”
