Türkiye’nin ilk tüp tayı “Balat” görücüye çıktı

Balıkesir Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Can Gündüz başkanlığındaki bir grubun, Friesian ırkı atlardan elde edilen embriyoların farklı ırklardaki kısraklara transfer edilerek tüp taylar elde edilmesi projesi birinci meyvesini verdi.

Ekip, üniversite bünyesindeki atlardan Friesian ırkı baba “Alp” ile American Paint Horse ırkı anne “Angora”nın çiftleşmesi sonucu elde edilen embriyoyu “Ezo” isimli yerli bir cet nakletti.

Taşıyıcı anne misyonunu üstlenen Ezo, 11 aylık gebelik sürecinin akabinde 2,5 ay evvel Türkiye’nin ilk tüp tayını doğurdu.

Friesian ve Painthorse ırklarının karışımı bir görüntüye sahip olan taya, akademisyenler tarafından Balıkesir Üniversitesi’ni çağrıştırdığı için “Balat” ismi verildi.

Prof. Gündüz ve grubu, İstanbul’un Arnavutköy ilçesindeki Boyalık köyünde misafir edilen tay ile ailesini basın mensuplarına tanıttı.

Projenin temellerinin 2000’li yıllarda atıldığını aktaran Gündüz, olağan kurallarda atların gebelik mühletinin 11 ay sürdüğünü senede 1 yavru alabildiklerini, bu prosedürle bir kısraktan birden fazla yavru alıp fazla sayıda tay elde ettiklerini söyledi.

Gündüz, kimi kısrakların gebelik süreçlerinin düşünceli geçtiğini ve düşük yapabildiklerini belirterek, “Bu kısrakların taylarını taşıyıcı annelere naklederek üretkenliklerini devam ettirebiliyoruz. Elde ettiğimiz embriyoyu donör kısraklardan alıp taşıyıcı kısraklara nakledebildiğimiz gibi laboratuvar ortamında dondurup uzun yıllar boyunca saklayabiliyoruz. Sonrasında da şehirlerarası veya milletlerarası transferini sağlayıp ticaretini de yapabiliriz.” sözlerini kullandı.

Aktif spor hayatı biten kısrakların damızlığa ayrıldığını kaydeden Gündüz, “Bu çalışmayla kısrakların embriyolarını taşıyıcı kısraklara naklederek spor hayatlarının devam etmesini sağlayabiliriz.” dedi.

DONÖRLER VE TAŞIYICI ANNELER MUHAKKAK KRİTERLERE NAZARAN SEÇİLİYOR

Gündüz embriyo transferinin, verici kısraktan embriyonun alınıp taşıyıcı kısrağa transferi manasına geldiğini anlatarak, “Öncelikle donör kısrakları belirli kriterler doğrultusunda seçiyoruz. Sonra gebeliği sonuna kadar devam ettirebilecek, sağlıklı bir şekilde doğurabilecek ve tayı emzirebilecek taşıyıcı kısrakları belirliyoruz. Senkronizasyon aşamasının ardından verici kısraklardan embriyoları alıp taşıyıcı anneye naklediyoruz. Gebelik, doğum ve emzirme taşıyıcı annede sürüyor.” diye konuştu.

Balat’ın taşıyıcı annesi “Ezo”yu anne olarak gördüğünü fakat genetik annesinin “Angora” olduğunu vurgulayan Gündüz, tayın görünüş olarak baba ile orjinal anneye benzediğini söyledi.

Gündüz, bu üslup yardımcı üreme tekniklerinin uygulanmasını Türkiye’deki hayvancılığın gelişmesi için kıymetli gördüklerini vurgulayarak, laboratuvar ortamında döllenen embriyoların annelere nakledilmesi için de çalışmalarının devam ettiğini kelamlarına ekledi.

KIRIK AYAĞIYLA HAYATA DÖNDÜ TAŞIYICI ANNE OLDU

Ekipten Doç. Dr. İbrahim Kurban ise taşıyıcı anne Ezo’nun öyküsünü paylaşarak, şunları kaydetti:

“Hepimiz biliyoruz ki atların ayakları kırıldığı vakit uyutulur, acı çekmeden hayatları sonlandırılır. Bunun sebebi atın ayağının iyileşmeyeceğinden değil spor hayatının bitmesinden kaynaklıdır. Ezo da bu atlardan biri. 14-15 yıl evvel bacağı kırıldığı için üniversiteye bırakılan bir attı, operasyonlardan sonra ayağı güzelleşti, biz de onu damızlık kısrak olarak değerlendirdik.

Ne keyifli ki bize hem onun hayata dönmesini sağladık, hem de Türkiye’nin birinci embriyo naklini taşıyıp doğurdu, artık de onu büyütüyor. Ezo benim, bizim ve bu proje için çok kıymetli. Atların, ayakları kırıldıktan sonra bile insanlığa yarar sağlayacağının bir ispatı aslında.”