Trump’tan Altın Kart Vize Programı

ABD Başkanı Dorald Trump, beş milyon dolara mal olacak bir “altın kart” vize programını yürürlüğe sokma planlarını duyurdu. Altın kart, varlıklı yabancılara daimi oturum ve vatandaşlığa giden bir yol sunuyor.

Trump, Salı günü Beyaz Saray’da yaptığı açıklamada “Varlıklı ve başarılı olacaklar. Çok fazla para harcayacaklar, çok fazla vergi ödeyecekler ve çok sayıda kişiye istihdam sağlayacaklar. Çok başarılı olacağını düşünüyoruz” dedi.

ABD Ticaret Bakanı Howard Lutnick, “altın kart” uygulamasının şu anda yabancı yatırımcılara vize sağlayan EB-5 yatırımcı vizesi programının yerini alacağını söyledi.

Trump ne öneriyor?

Trump, yeni vize programı için rastgele bir istihdam yaratma koşulundan kelam etmedi. “Paralı insanlar olacak” dedi.

EB-5 vizesi sayısı hudutlu. Trump ise federal idarenin açığı kapatmak için 10 milyon dolayında “altın kart” satabileceğini söyledi ve “Harika olacak, belki de müthiş olacak” dedi.

Başkan Trump “İnsanlara vatandaşlık için bir yol olacak. Asıl olarak varlıklı ve müthiş yetenekli insanlar. Varlıklı insanlar bu yeteneklerin gelmesi için para ödeyecek. Şirketler insanların gelebilmesi için para ödeyecek ve ülkede uzun, uzun vadeli bir statüleri olacak” diye konuştu.

Trump, gazeteciler güçlü Rusların da bu altın kartı alıp alamayacağı sorulduğunda “Evet, büyük olasılıkla. Çok iyi insanar olan bazı Rus oligarkları tanıyorum” cevabını verdi.

Ancak Lutnick, “harika, dünya kapsamında küresel vatandaşlar” olmalarını sağlamak için tüm başvuranların kapsamlı bir taramadan geçirileceğini belirtti.

Altın kart vizesi sahiplerinin vatandaşlık için ne kadar bekleyecekleri de net değil. Yeşil kart sahiplerinin ve şu andaki EB-5 vizesi programından faydalananların genel olarak vatandaşlığa başvurma hakkına sahip olmak için beş yıl boyunca yasal olarak ABD’de yaşamış olmaları gerekiyor.

ABD vatandaşlığının gereklerini Kongre belirliyor, lakin Trump “altın kart” için Kongre onayına gerek olmadığını savundu ve planın detaylarının iki hafta içinde açıklanacağını belirtti.

EB-5 vize programı neden değişiyor?

Lutnick’e nazaran “EB-5 programı, saçmalıklarla uydurmalarla ve sahtekarlıklarla doluydu. Düşük fiyata yeşil kart alma yöntemiydi. Dolayısıyla başkan da bu saçma EB-5 programı yerine, buna son vermeyi tercih etti.”

ABD Kongresi, EB-5 vize programını 1990’da yabancı yatırım çekmek için başlatmıştı. Bu vizeyi almak için yaklaşık 1 milyon dolar yatırım yapmak ve en az 10 bireye istihdam sağlamak gerekiyor.

Bu program kapsamında, karşılığında yatırımcılara derhal yeşil kart, yani en nihayetide vatandaşlığa varacak bir yol sunuluyor. Yeşil karta başvuranların birden fazla, kalıcı oturum alabilmek için birkaç aydan birkaç yıla dek beklemek zorunda kalıyor.

EB-5 programı kapmasında verilen vize sayısı 10 binle hudutlu. Dışişleri Bakanlığına nazaran 3 bini de işsizliğin yüksek olduğu bölümlerdeki yatırımcılara ayrılıyor. ABD Vatandaşlık ve Göç Hizmetlerine nazaran maksadı “yabancı yatırımcıların sermaye yatırımlarıyla istihdam yaratarak ABD ekonomisini canlandırmak.”

İç Güvenlik Sakanlığı’nın son göç verilerine göre 30 Eylül 2022’de sona eren 12 aylık müddette 8 bin dolayında kişi yatırımcı vizesi aldı.

Buna ek olarak ABD Kongresi’nin Araştırma Servisi EB-5 vizelerinde öteki göçmen vizelerine kıyasla “ek sahtekarlık riskleri olduğunu” belirtti.

Raporda “Bu riskler yatırımcının fonlarının yasal yollardan elde edildiğinin teyit edilmesindeki zorluklardan” bahsedildi.

Başka ülkelerde benzeri vize programları nasıl işliyor?

Dünya genelinde benzeri programlar sık görülüyor.

“Altın vize” pdogramları, varlıklı yabancılara büyük bir yatırım karşılığında bir öteki ülkede yaşama ve çalışma hakkı veriyor.

Ayrıca birtakım Karayip ülkelerinde tanınan olan “altın pasaport” uygulamaları da var. Bu biçimde varlıklı bireyler başvurdukları ülkede yaşama, çalışma ve oy verme hakkı da dahil vatandaşların düm hak ve özgürlüklerini kazanıyor.

İngiltere merkezli danışmanlık şirketi Henley & Partners, 100’den fazla ülkenin zenginlere “altın vize” sunduğunu ve bunlara ABD, İngiltere, İspanya, Yunanistan, Malta, Avustralya, Kanada ve İtalya’nın dahil olduğunu söylüyor.

Ancak bu programlar giderek artan oranda eleştiriliyor.

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı OECD’nin 2023’te yayımladığı bir rapora nazaran “Doğrudan yabancı yatırımla büyümeye yardımcı olabiliyorlar. Ancak adaletten kaçmaya çalışan ve milyarlarca dolara ulaşabilen suç gelirlerini aklamak isteyen suçlular için de çekici” denildi.

Uluslararası Şeffaflık Örgütü AB’deki vize programlarının “hakiki yatırımla ya da göçle ilgili olmadığını ve yolsuzluk amacına hizmet ettiği” uyarısında bulundu.

Bazı AB kurumlarında da eleştiriler geldi. 2022’de AB Uygar Haklar ve İç İşleri Komitesi, altın pasaportların yasaklanması tarafında oy kullandı ve AB’ye vizesiz giriş hakkına sahip olan üçüncü ülkelerden altın pasaport programlarına son vermelerini istedi.

Bu kaygılar nedeniyle, İngiltere, İspanya, Yunanistan gibi bazı Avrupa ülkeleri son yıllarda altın vize programlarında geri adım attı.

Örneğin İspanya 2013’te başlatılan en az 500 bin euroluk mülk alanlara “altın vize” verilmesi uygulamasını bitirdi. Son müracaat tarihi 3 Nisan 2025.

İspanya Başbakanı Pedro Sanchez geçen yıl, hükümetinin programa son vermekteki gayesinin “barınmanın bir iş spekülasyonu değil, hak olmasını garanti etmek” olduğunu söyledi.

London School of Economics ve Harvard Üniversitesi’nin ortak araştırmasında bu programların ekonomik getirisi de sorgulandı. Bu şekilde çok az yabancı yatırım çekildiği ve etkisinin de çok olmadığı sonucuna varıldı.

Küresel bir araştırmacı gazeteciler ağının oluşturduğu Organize Suç ve Yolsuzluk Haberleri Projesi’nin Ekim 2023’te yayımlanan bir araştırmasına göre, savaş suçlarıyla itham edilen bir eski bir Libyalı albay ve Türkiye’de mahpus yatan bir Türk iş insanı, bu programlar yoluyla Dominik Cumhuriyeti pasaportu satın alabildiler.