Trump’ın seçilmesi Türkiye’yi nasıl etkiler? Trump’ın Türkiye bakışı nasıl?

ABD seçimi sonucu Türkiye için değerli sonuçlar yaratabilir. Yeni ABD Başkanı’nın izleyeceği politika, Türkiye-ABD ilişkileri açısından yeni bir dönemi de başlatabilir.

Önce yakın dönemde Türkiye-ABD ilişkilerinde neler yaşandı ona bakalım;

Sandıklar açılırken, Başkan seçilmesini kesin gözüyle bakılan Donald Trump’ın vazife devrinde, Türkiye-ABD bağlantıları dalgayı seyir izledi.

TRUMP SEÇİLİRSE TÜRKİYE NASIL ETKİLENİR?

Donald Trump’ın birinci Başkanlık periyodunda ülke içerisinde getirdiği kısıtlamalar ABD’de ve dünya genelinde büyük tenkitler aldı. Trump’ın Türkiye’ye yönelik siyasetini tahlil etmeden evvel, birinci başkanlık periyodunda izlediği siyasetlere bakmak gerekebilir..

ABD’nin Trump öncesinde de, Afganistan ve Irak’a demokrasi götürmedeki başarısızlığı biliniyor.

Washington’ın Mısır’da 2013 yılında gerçekleşen askeri darbeyi desteklemesi ve Trump periyodu sonunda 6 Ocak 2020 tarihinde yaşanan ABD Kongresi baskını, ülke içerisinde giderek artan popülist ve ayrıştırıcı telaffuzlarla birlikte liberal idare modelinin kendi içerisinde yaşadığı meşruiyet krizini ortaya koymaktaydı.

Özellikle Trump’ın kürtaj, eğitim ve hudut güvenliği konusundaki siyasetlerini eleştiren Demokrat Lider adayı Harris, eski Başkan’ın 6 Ocak 2021 Kongre baskınındaki rolüne de dikkat çekti.

Trump’ın başkanlığı döneminde dünyada neler yaşandı ve nasıl bir politika izlediğine ana başlıklarıyla bakmak gerekli:

– Donald Trump yönetimi, ulusal çıkarları ön planda tutarak, çok taraflı anlaşmalar ve uluslararası iş birliklerini sorguladı. NATO’yu masraf kapısı olarak gördü.

– Trump idaresinin göçmenlik ve iç siyaset uygulamaları, sistematik ayrımcılığa ve insan hakları ihlallerine yol açtığı istikametinde geniş çapta tenkitlere neden oldu.

– Amerika içerisinde “biz ve onlar” telaffuzları altında söz edilen kümeler ortasında siyahî ırk da yer almaktaydı.

– Trump, medya ve basın organlarını sıkça maksat almış ve “sahte haber” olarak isimlendirdiği haberlerle çaba etmiştir.

Trump’ın Başkanlığı sırasında ortaya çıkan COVID-19 pandemisi ise dünya genelinde ve ABD’de büyük bir kriz yarattı. 2019 yılında tüm dünyayı tesiri altına alan COVID-19 salgını, demokratik devletlerin başarısızlığını ortaya koyarak, hudutların daha bariz hale gelmesine ve bencil davranışların daha ön plana çıkmasına yol açtı

– Donald Trump’ın Müslümanlara yönelik artan hareketleri, İslamofobinin yükselişi, ayrımcılık ve ırkçılığın yükselişinin bir sonucu olarak görüldü.

TRUMP BİRİNCİ PERİYOTTA TÜRKİYE’YE NASIL BAKTI?

Trump, Türkiye ile uygun bağlantılar kurmaya çalışsa da, 4 yıllık müddet içerisinde ülkeye yönelik artan yaptırım aksiyonları ve sert telaffuzları ile dikkat çekti. Trump devrinde Türk-Amerikan bağlarının zayıfladığına ait yorumlar yapıldı.

Trump’a selefi Barack Obama’dan miras kalan en değerli meselelerden biri, ABD’nin “DEAŞ/IŞİD ile mücadele” mazeretiyle Suriye’de YPG/PKK terör örgütüne verilen takviye oldu.

BRUNSON KRİZİ YAŞANDI

İkili bağlantılarda ön plana çıkan değerli bir husus ise Rahip Brunson’ın tutuklanmasıydı. Brunson davasında mahkeme, üç kere tahliye talebini reddedip 25 Temmuz 2018’de de Brunson’ın mahpus cezasını konut hapsine çevirince, devrin Lider Yardımcısı Mike Pence ve Trump, Türkiye’ye yönelik yaptırım tehdidinde bulundu. 2018’de ise, Beyaz Saray, yeniden Brunson davası nedeniyle Türkiye’ye yönelik çelik ve alüminyumda gümrük vergisinin iki katına çıkarıldığını duyurmuştu.

TRUMP İLE S-400 KRİZİ YAŞANDI

Washington ile Ankara ortasında son yılların en derin krizi, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemlerini almasıyla başladı. Bu devirde yaşanang elişmeler ana başlıklarıyla şöyle oldu:

– Türkiye’nin NATO üyesi olmayan bir ülke ve hatta en büyük tehdit olarak tanımlanan Rusya ile yaptığı S-400 mutabakatı, ABD tarafından büyük bir yaptırım (CAATSA) ile sonuç buldu.

– Pentagon, 17 Temmuz 2019’da Kongre’nin baskısıyla Türkiye’nin F-35 savaş uçağı programı iştirakini askıya aldığını açıkladı. Donald Trump, Türkiye’ye yönelik olumlu yaklaşımına karşın 4 yıllık vazife sürecinde, ikisi Brunson davası, ikisi S-400 alımı, biri de YPG/PKK’ya yönelik operasyonlar olmak üzere “Türkiye’ye 5 kez yaptırım uygulamış ABD Başkanı” olarak tarihe geçti.

– İkili münasebetlerin geleceğine en büyük darbe ise FETÖ olayları tarafından gerçekleşti. Bu örgütün, 15 Temmuz 2016 askeri darbe teşebbüsüne kadar varan faaliyetleri de iki ülke ortasındaki bağlantılarda 4 yıl boyunca masaya gelen mevzu oldu. Fethullah Gülen Terör Örgütü (FETÖ) kurucusunun ABD’den iadesi 7 defa istenmesine karşın olumsuz sonuçlandı. Trump’ın, Türkiye’ye yönelik, göreli olumlu yaklaşımına karşın iki ülke ortasında son yılların en derin çatlakları ve en çalkantılı münasebetleri Trump devrinde meydana geldi.

TRUMP SURİYE’DEN ÇIKABİLİR Mİ?

Analizlerde, Trump yönetiminde Washington’ın Suriye siyasetinde Türkiye’nin arzu ettiği bazı değişikler olabileceği belirtiliyor. Bunların arasında ABD’nin YPG’ye desteğini çekmesi ve Suriye’den çekilmesi var. Trump’ın bu yönde niyet beyanı olmuş olsa da o dönem ilk döneminde bu kararlar, o yönetimdeki yetkililer tarafından bloke edilmişti, yeni döneminde bu konudaki kararları merak edilecek

Sözde Ermeni Soykırımı iddialarına yönelik politikalar, F-35’lerin satışına yönelik kısıtlama, S-400’ler konusunda uygulanan yaptırımlar, FETÖ’cülerin iadesi, Kıbrıs sorunu, İsrail’e yönelik artan ABD desteği en önemli başlıklar arasında yer alacak. Trump’ın Ukrayna Savaşı’nı bitirmeye yönelik artan söylemleri Ankara’nın dikkatini çekerken, ABD’nin İsrail’e yönelik tavrı da yakından izlenecek kıymetli bir bahis olacak.