Tartışmalı DEHB testi:  6 soruda tanı koymak mümkün mü?

ASRS TESTİ NEDİR?

Yetişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Öz Bildirim Ölçeği (ASRS), Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) ile Harvard Tıp Fakültesi uzmanları tarafından geliştirilen bir testtir. Test, iştirakçilerin dikkat müddetleri, tertip marifetleri ve huzursuzluk seviyeleri üzere DEHB’ye dair temel faktörleri ölçmeyi sağlar.

İki dakika gibi kısa bir sürede tamamlanabilen testin ilk altı sorusu, kişinin DEHB semptomları gösterip göstermediğini değerlendirmek için kullanılır.

DEHB NEDİR?

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, nörogelişimsel bir rahatsızlık olarak, kişilerin davranışlarını ve günlük işlevselliklerini etkileyebilir. DEHB’li bireyler çoklukla huzursuz olabilir, konsantrasyon zorluğu yaşayabilir ve odaklanmakta zahmet çekebilirler. DEHB, çoğunlukla çocukluk periyodunda fark edilir ve bu nedenle pek çok olay 12 yaşın altındaki çocuklarda teşhis edilir. Fakat kimi durumlarda, yetişkinlikte de DEHB tanısı konulabilir.

ASRS TESTİNİN BİRİNCİ ALTI SORUSU

ASRS testinin birinci altı sorusu, DEHB’yi belirlemek emeliyle şu formda sıralanır:

1. Bir projenin güçlü kısımları tamamlandıktan sonra son ayrıntıları tamamlamakta ne sıklıkla sorun yaşıyorsunuz?

2. Tertip gerektiren bir misyon yapmanız gerektiğinde, işleri sıraya koymakta ne sıklıkla zorluk çekiyorsunuz?

3. Randevularınızı yahut sorumluluklarınızı hatırlamakta ne sıklıkla sorun yaşıyorsunuz?

4. Çok fazla düşünmeyi gerektiren bir misyonunuz olduğunda, ne sıklıkla başlamaktan kaçınırsınız yahut ertelersiniz?

5. Uzun müddet oturmanız gerektiğinde ne sıklıkla ellerinizi yahut ayaklarınızı kıpırdatıp kıvrandırıyorsunuz?

6. Kendinizi ne sıklıkla çok faal ve bir şeyler yapmaya zorlanmış üzere hissediyorsunuz?

Bir iştirakçi altı sorudan dördüne belli bir biçimde karşılık verirse, bu hastalığa sahip olup olmadığını belirlenir.

NEDEN TARTIŞILIYOR?

Uzmanlar, bu çeşit testlerin, bilhassa yetişkinlerde DEHB teşhisinin çok daha yaygın hale gelmesi ve teşhis kriterlerinin epey elastikleşmesi nedeniyle tartışmalı olduğunu belirtiyor. University College London’dan Profesör Joanna Moncrieff, “DEHB kriterleri oldukça özneldir. Hepimizde az ya da çok DEHB belirtileri olabilir. Bu da DEHB kavramının herkesin yaşamındaki zorlukları farklı şekilde değerlendirmesi anlamına gelir,” diyor.

Profesör Moncrieff, bazı psikiyatristlerin bu hastalığı çok yaygın kabul ederken, diğerlerinin ise yalnızca çok az kişiye tanı koyduğunu belirtiyor. Sonuç olarak, DEHB’yi tanımlayan kriterlerin esnekliği ve ferdî yorumlar, bu testlerin geçerliliği konusunda soru işaretleri doğuruyor.