Tokat’ın Niksar ilçesine 23 kilometre uzaklıkta bulunan Büyükyurt köyünde, Orta Asya’dan günümüze kadar ulaşan farklı bir mezarlık geleneği dikkat çekiyor. Köyde yer alan 5 mezar, Türklerin Orta Asya’dan getirdikleri kültürün bir uzantısı olarak kabul ediliyor. Eski Türklerde, kötü ruhların tahtadan uzak durduğuna inanıldığı için mezarlar ev ve bark şeklinde yapılarak cenaze anıtı işlevi görüyordu. Bu geleneğin de ölen birine Türkçede “Tahtalıköyü boyladı” denmesinin kökenini oluşturduğu düşünülüyor.
”KÖTÜ RUHLARIN UZAK DURDUKLARINA İNANILIRDI”
Tahta mezarların Göktürk kanunlarında ruhların ikametgahı olarak görüldüğünü söyleyen tarih araştırmacısı Aybike Gamze Gazioğlu, “Birisi vefat ettiğinde, hatta gündelik konuşmamızda, vefat eden birisi için ‘tahtalıköyü boyladı’ deriz. Bu deyimin nereden geldiğini söylemek istiyorum. Günümüzde bu durum pek bilinmese de tahta mezarlar biz Türklerin Orta Asya’dan beri gelenekleri ortasındadır. Türkçemizde konut bark terimi tıpkı vakitte mezar anıtı manasına da gelir ve Göktürk kanunlarında ruhların ikametgahı olarak görünür. Bark, ulu şahısların yaptıkları ve ziyaret konusu olan türbeleri de tabir eder. Derme çatma ağaçtan yapılan konut manasına da gelir. Bu sebeptendir ki meskenlerin çatısı, tahta mezarlarının çatısı, cenazede taşınan tabutun üstü genelde düz değil baca formundadır. Konut bark dediğimiz tabir de mesken, yaşamayı bark ise vefatı hatırlatıyor. Türkçe’de ‘tahtalıköy’ tabiri ev şekline benzeyen tahta mezarlıklar için söylenmiş. Orta Asya’da, makûs ruhların ağaç mezarlardan uzak durduklarına inanılırmış. Bu gelenekten günümüzde kalan şey, vefat eden birisi defnedilirken baş ve ayak kısmını belirten tahtalar dikilir. Bu gelenek o periyottan kalmadır. Orta Asya’da mezarlar tahtadan olduğu için 13’üncü yüzyılda Türk asıllı, İranlı Ozan Nizami tahta mezarları için ‘Kıpçak bozkırlarında toprağa saplanmış tahtalar, deniz kıyısında otlar kadar çoktur’ demiştir. Tokat’ın Niksar ilçesine 23 kilometre uzaklıkta bulunan Büyükyurt köyünde 5 tane tahta mezar vardır. Bu köydeki ağaç mezarlar ev barkı şeklinde yapılmış mezar sandukasıdır. Orta Asya’da bulunan tahta mezarlara meyyit gömme geleneğinin de devamıdır” dedi.
”19 MEZARDAN 5 TANESİ KALDI”
Gazioğlu, Büyükyurt köyünde daha önce 19 tane tahta mezar olduğunu ifade ederek, “Şu anda 5 adede düşmüş durumda. Yetkililerin bu son kalan 5 tane mezarlara da sahip çıkmasını istiyoruz” diye konuştu.
Büyükyurt köyü sakinleri ise köydeki tarihi tahta mezarların beton yapılarla yer değiştirmesinden endişeli. Köylüler, “Eskiden imkansızlıktan tahta kullanılırdı, ustalıklarını konuştururlardı. Artık beton mezarlar yaygınlaştı, tahta mezarlar azaldı” diyerek, bu geleneğin canlandırılmasını istediklerini belirttiler.
