Suriye ekonomisi enkaza döndü

Suriye’de uzun süren savaşın etkileri korkutucu boyutlara ulaşmış durumda. Aradan geçen 14 yılda ülkenin üretim, sanayi ve kurumları neredeyse tamamen çöktü. Ekonomi adeta enkaz görüntüsü veriyor.

Suriye ekonomisi, 14 yıl içinde yüzde 85 küçüldü. İşsizlik oranı yüzde 57’ye, enflasyon ise yüzde 141’e ulaştı. Gayrisafi Milli Hasıla, 2010’da 67,5 milyar dolardan 2023’te 9 milyar dolara geriledi. Kişi başına düşen gelir, 2010’da 2.800 dolarken, 2023’te 1.600 dolara düştü. Günlük petrol üretimi, 383 bin varilden 90 bin varile kadar azaldı.

EKONOMİK VE SOSYAL YIKIMIN BOYUTU BÜYÜK

Dış ticaret hacmi, 29 milyar dolardan 4 milyar dolara düştü. Ülke, PKK/ YPG etkisiyle uyuşturucu trafiğinin merkezlerinden biri haline geldi. İç savaş nedeniyle evlerin yüzde 17,5’i yıkıldı. Yine inşanın maliyeti 117,7 milyar dolar. Ülke nüfusu, 22 milyondan 18,5 milyona geriledi. 4,8 milyon kişi ülkesini terk etti, 7 milyon kişi iç göçe zorlandı. Suriye poundu, 2011-2023 yılları ortasında dolar karşısında 270 kat kıymet kaybetti.

ALTIN REZERVLERİ ERİDİ, YOLSUZLUK HAD SAFHADA

2010’da 178 ülke arasında 127. sırada olan Suriye, 2023’te 180 ülke ortasında 177. sıraya geriledi. Orta Doğu’nun önemli altın rezervlerinden birine sahip olan ülke, savaş sürecinde bu rezervlerin büyük kısmını kaybetti.

ALTYAPI VE ENERJİ KAYIPLARI HAYATI FEL ETTİ

Elektrik üretim kapasitesi, savaş öncesine oranla yüzde 50’den fazla azaldı. Elektrik altyapısındaki ziyan, direkt 40 milyar dolar, dolaylı olarak ise 80 milyar dolar düzeyinde. Tarım topraklarının yüzde 25’i kullanılmaz hale geldi.

TÜRKİYE’NİN SURİYE’YE KATKILARINDA İNŞAAT SEKTÖRÜ İLK SIRADA YER ALABİLİR

Suriye’nin altyapısının yine inşasında Türk inşaat firmaları değerli bir rol oynayabilir. İnşaat gereçleri Türkiye’den tedarik edilerek hızlı bir yapılaşma sağlanabilir.

SAVUNMA SEKTÖRÜ

İç savaşta yıpranan ülkenin askeri altyapısı ve kaynakları, İsrail’in rejimin düşmesinin akabinde Beşar Esad’ın İsrail’e verdiği haritalar daha büyük yıkıma neden oldu. İsrail’in askeri üsler, silah depoları ve kışlalara yaptığı nokta atışlarla kalan son askeri varlıklar da adeta yok edildi. Beşar Esad’ın ayrılmasının akabinde dağılan Suriye ordusunun tekrar inşasında Türk savunma sanayii firmaları etkin rol üstlenebilir.

SAĞLIK YATIRIMLARI

Ülkede hastane altyapısı büyük ölçüde yok olmuş durumda. Türk özel hastaneleri, bilgi birikimi ve uzman takımıyla bu açığı kapatabilir. Burada bir öbür gereksinim da sıhhat çalışanları konusu. İç savaş nedeniyle ülkesini terk etmek zorunda kalan milyonlarca insan ortasında hekimler başta olmak üzere sıhhat çalışanları da var. bu açığın kapanması da yıllar alabilir.

SANAYİ VE GÜÇ YATIRIMLARI

Türk yatırımcılar sanayi alanında istihdamı artırabilirken, güç kesiminde güneş ve rüzgar santralleri kurarak ülkenin güç açığını giderebilir. Tıpkı 2005 yılında planlandığı üzere ortak organize sanayi bölgeleri kurulması durumunda bölgede istihdam çok daha artabilir.

BM’DEN KORKUTAN RAKAMLAR

Birleşmiş Milletler’e nazaran 2024’te Suriye’de 16,7 milyon insan yardıma muhtaç durumda. Bu sayı 2023 yılında 15,3 milyondu. Standart bir besin sepetinin fiyatı ise 2013’e göre 133 kat artmış durumda.

GELECEK İÇİN BEDEL

Suriye’nin iktisat ve altyapısını yine ayağa kaldırmak için gereken maliyet, 250 milyar doları buluyor. Bu süreçte Türkiye üzere ülkeler, ekonomik ve insani katkılarla kıymetli bir rol oynayabilir.