Karadağ’ın eteğinde 300 metre yükseklikte kayalar oyularak inşa edilen Sümela Manastırı, ziyaretçilerine doğa, tarih ve kültür varlıklarını bir arada ziyaret etme imkanı sunuyor.
UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan manastır, onarım ve kaya ıslahı çalışmalarının akabinde ziyaretçi akınına uğruyor.
Manastır içindeki Ana Kaya Kilisesi’nde, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından Mayıs 2024’te duvar fotoğrafları onarımı başlatıldı.
Restorasyon kapsamında takımlar, kilisenin dış cephesindeki 5 sahne üzerinde çalışıyor.
Belgeleme ve yüzey paklık çalışmaları yapılan bu sahnelerdeki freskler üzerinde geçmişte, ziyaretçilerin sebep olduğu tahribat, undertone (aslına uygun renklendirme) ve acqua sporca (kirli su) teknikleriyle onarılıyor.
Trabzon Onarım ve Konservasyon Bölge Laboratuvarı Müdürlüğü takımlarının yürüttüğü çalışmada, dış cephede yer alan ve tahribata uğraması sonucu belirginliğini kaybetmiş “Hz. İsa’nın Son Akşam Yemeği” sahnesi gün yüzüne çıkarıldı.
Restoratör Şenol Aktaş, Sümela’yı ziyarete gelenlere ve gelecek kuşaklara daha iyi görsel sunabilmek adına çalışma yaptıklarını söyledi. Freskler üzerinde yürütülen restorasyon çalışmalarına ilişkin bilgi veren Aktaş, şunları aktardı:
“Fresklerin üzerindeki bu yazıları, çizikleri veya vandalizm izlerini, ‘undertone’ ve ‘acqua sporca’ dediğimiz yöntemlerle yok edip daha iyi bir görsel sunuyoruz. Bu resimlerin üzerinde yapılan boyama tekniği katiyen yeni bir stil ya da figür oluşturmak değil, sadece o çiziklerin üzerindeki yazıları silmek, buna gayret ediyoruz. Buraya gelmiş birçok insan ‘Siz neye dayanarak yapıyorsunuz?’ diye soruyorlar. Biz yalnızca olan çiziklerin üzerini boyuyoruz, fotoğrafların üzerini boyamıyoruz. Çiziklerin üzerini boyadığımızda genel bir tablo ortaya çıkıyor. Öncesi ve sonrasını gösterdiğimizde beşerler nasıl bir çalışma yaptığımızı anlayabiliyor.”
Aktaş, “Son Akşam Yemeği” sahnesinin restorasyon sayesinde ortaya çıktığına dikkati çekerek, “Daha öncesinde bu çizikler yüzünden görünmeyen freskler ve sahnelerimiz vardı. Bu sahneler ortasında bilhassa ‘Son Akşam Yemeği’ var, daha evvelce çiziklerden anlaşılmıyordu. Çiziklerin içini boyadığımızda çok hoş bir imaj ortaya çıktı.” dedi.
Çalışmalarının devam edeceğini vurgulayan Aktaş, “Önceliğimiz müdafaa ve onarma üzerine. Gelecekte farklı bir usul olarak daha üstlerden başlayarak aşağılara ineceğimiz bir sistem olacak. Şu anda üstlere erişemiyoruz. İçerideki çalışmaları tamamladıktan sonra dışarıdaki çalışmalarımız başlayacak. Üstteki fresklere de bir muhafaza çalışmamız olacak.” diye konuştu.
Restoratör Beytullah Arslan da acil müdahale edilmesi gereken ve kaybolma riski barındıran alanlara sağlamlaştırma müdahalesinde bulunup bozulmaların önüne geçtiklerini kaydetti.
Çalışmaların belgelendirme, boya ve sıva analizlerine uygun yapıldığını anlatan Arslan, “İstanbul Onarım ve Konservasyon Bölge Laboratuvarı uzmanlarınca çıkarılan sonuçlara nazaran müdahale teknikleri belirlendi. Uygulamalar seçildi. Özgünlüğüne uygun harçlar hazırlanıp mevcut boya katmanındaki boyalara en yakın örnekler seçilerek uygulamalar yapıldı.” sözünü kullandı.
