Portakalların marketlerde neden kırmızı fileler içinde satıldığını hiç merak ettiniz mi? Görünüşe nazaran bu, besin üreticileri ve süpermarketler tarafından duyularınızı kandırmak ve daha fazla meyve almanızı sağlamak için kullanılan bir illüzyondan öteki bir şey değil.
Meyvenin etrafında kırmızı yahut turuncu bir plastik ağ, portakal kabuğunun daha güçlü bir turuncu renk olduğu izlenimini vermeye yardımcı olarak, tüketicilere sulu ve alımlı görünmesini sağlıyor. Meyve olgunlaşmamışsa, renkli ağ birebir vakitte yeşilliğini azaltarak ve turunculuğunu artırarak daha olgun ve daha iştah açıcı görünmesini sağlıyor. Benzeri bir biçimde, limonlar da doğal renklerini öne çıkarmak için sıklıkla sarı filelerde satılıyor. Şayet limonları kırmızı filelere koysaydınız, daha turuncu bir renge sahip olarak o kadar cazibeli gözükmezlerdi.
Konfeti yanılsaması
“Konfeti yanılsaması” olarak isimlendirilen bir olgu, renk algısının etraftaki bağlamdan güçlü bir biçimde etkilenmesi manasına gelir. Bu optik yanılsamada, nötr renkli bir top, farklı renkli çizgilerden oluşan bir ızgaranın içine yerleştirildiğinde, ön plandaki çizgilerin rengi ile topun rengi karışmış üzere görünür.
Almanya’daki Giessen Üniversitesi’nden psikolog Karl R. Gegenfurtner, yeni bir çalışmada süpermarketteki turuncu filenin konfeti yanılsamasını nasıl kullandığını detaylarıyla anlatıyor: “Her cumartesi lokal pazardan en sevdiğim meyve satıcısı Helga’dan sıkmalık portakal alıyorum. Geçtiğimiz günlerde, Alman yazında beklenebileceği üzere, hiç hoş olgun portakalı yoktu. Daha sonra bir süpermarkete uğradığımda bol ölçüde olgun portakal olduğunu gördüm ve olağan ki basitçe taşıyabileceğim turuncu bir file içine koyulmuş olan bunlardan bir ölçü satın aldım. Evde portakalları ağdan çıkardığımda bir mucize gerçekleşti: Ağın içinde güzelce renklenen her bir portakal, yeşilin berbat bir tonuna dönüştü!”
Bilimsel usule sadık kalarak, birtakım aldatıcı portakalları gösteren fotoğraflar üzere tezini doğrulayacak kanıtlar de gösteriyor. Çalışma, “Renk asimilasyonunun tek başına renk görünümü üzerinde güçlü bir etki sağladığı ve yeşilimsi görünen turuncuyu güzel bir turuncuya dönüştürdüğü sonucuna vardık. Meyve satıcılarının bunu uzun zaman önce fark ettiğini söylemeye gerek yok. Tipik süpermarketlere baktığımızda, meyve ve sebzelerin (limon, soğan, kabak ve hatta patates gibi) tipik olarak mükemmel örnek renkteki ağlarda paketlendiğini görmek kolaydır” diyerek sonuçlanıyor.
Makale, konfeti yanılsamasının beynimizin çevresel görüşü ve renk algısını işlemek üzere programlandığı unsuruna dayandığını açıklıyor.
Temel olarak beynimiz bize mümkün olduğunca tesirli bir halde anlaşılabilecek pürüzsüz, kusursuz bir tecrübe sunmaya çalışır. Benzeri formda, görsel sistemimiz de tekdüzeliği ve yumuşak geçişleri algılayacak biçimde yapılandırılmıştır. Kırmızı ağ turuncunun üzerine yerleştirildiğinde beynimiz, gördüğümüzü kolaylaştırmak için birbirine yakın olan renkleri birleştirir.
Çalışma i-Perception mecmuasında yayınlandı.
