Sinekler, bir cesedin kokusunu kilometrelerce uzaklıktan alabiliyor ve hatta bu kokunun kaynağına ulaşmak için 2 metre kadar derine bile inebiliyor. Sinekler kimyasal sinyalleri “kokluyor” olsalar da, görünene nazaran vefat kokusunu algılayabilenler yalnızca leş yiyiciler değil.
Araştırmalar, cesetler tarafından salgılanan bir bileşiğin, kokladığımızı fark etmesek bile insan davranışları üzerinde şaşırtan bir tesire sahip olabileceğini ortaya çıkardı. Öldüğümüz vakit vücudumuz, tıpkı vakitte cesetlerin kokusundan da sorumlu olan putresin ismi verilen bir kimyasal salgılar. 2015 yılında yapılan bir çalışma, bunun insanlarda savunma ve kaçışla ilgili davranışlara yol açan bir tehdit sinyali olup olmadığını inceliyordu.
Dört farklı deney
Bu çalışma sırasında dört farklı deney gerçekleştirildi. Deney 1
Deney 2, putresinin kaçış davranışı üzerinde bir tesiri olup olmadığını inceledi. İştirakçiler, putresin, amonyak yahut sudan oluşan bir koku şartına maruz bırakıldılar ve akabinde 80 metre uzaklık boyunca yürümeleri istenerek geçen müddetin değişip değişmediği ve nasıl değiştiği incelendi.
Deney 3, iştirakçileri putresin, amonyak yahut suya maruz bırakarak ve onlardan bir söz kökü tamamlama vazifesi yapmalarını isteyerek kaçış davranışı ve niyetleri (örneğin “k_ş” örneği verildiğinde “kış”, “kaş”, “koş” gibi kelimeler oluşturulabilir) incelendi. Akabinde, 60 metre yürümeleri istendi ve bunun ne kadar sürdüğü ölçüldü.
Deney 4, savunma davranışları üzerindeki etkiyi ve kişinin kokuyu algılayamasa bile putresinin bir tesiri olup olmadığını araştırdı. Bunu, onları küçük konsantrasyonlarda putresin ve amonyağa maruz bırakarak ve akabinde muharririn batı pahalarını eleştirdiği bir makale okumalarını isteyerek yaptılar. Daha sonra, iştirakçilere muharrire karşı hisleri hakkında sorular soruldu ve kaçma istekleri, son anketi ne kadar çabuk bitirdikleri ölçülerek test edildi.
…Ve tesirler ortaya çıkıyor
Çalışma, putresine maruz kalmanın, iştirakçiler kokladıklarını bilmeseler bile artan bir uyanıklık durumuna sebep olduğunu buldu. Putresin şartındaki iştirakçiler ayrıyeten kaçış deneylerinde daha süratli yürüyor üzere görünüyorlardı ve öteki koşullardakilerden daha fazla düşmanlık ve savunma davranışı sergiliyorlardı. Bunun, tehlikeli bir durumda bizi hayatta tutabilecek tipten savaş yahut kaç davranışlarını tetikleyen bir kimyasal sinyal için yardımcı bir adaptasyon olması mümkün olabilir.
Yazarlar, testlere genel olarak bakıldığında, putresine kısa bir mühlet boyunca bile maruz kalmanın iştirakçilerde “çevresel tehditlerle başa çıkmak için tasarlanmış tehdit yönetimi tepkilerini harekete geçirdiğini gösterdiğini” belirtiyor. Elbette bu çalışma yalnızca birinci teklifleri ortaya çıkardığı için, putresine daha fazla odaklanan daha fazla çalışma yapılması gerekecek.
Çalışma Frontiers in Psychology mecmuasında yayınlandı.
