NATO zirvesi Ukrayna Savaşı’nı nasıl etkileyecek?

Rusya-Ukrayna savaşı tüm hızıyla devam ederken Ukrayna’nın NATO üyeliğinin de tartışılması beklenen 75. NATO zirvesi ABD’de tamamlandı. NATO için en çok merak edilen konu, Kasım ayında olası bir ikinci Trump döneminin başlamasıyla ittifakı neler bekleyeceğiydi. Trump önderliğindeki Cumhuriyetçilerin özellikle merkezden uzak kanadı Ukrayna desteğine sıcak bakmadığı gibi Demokratların hazırladığı askeri paketlerin 8 ay kadar kongreden geçmesini de önlemişti.

Bu durumda sadece Demokratlar değil aynı zamanda NATO’nun Ukrayna’yı desteklemek isteyen tüm unsurları Ukrayna için harcadıkları eforun Trump’a takılmasını engellemek için çabalıyor. Geçtiğimiz aylarda Batılı yetkililer “Trump geçirmez Ukrayna desteği” üzerinde çalışmalar yaptılar. Bu çaba, 107 milyar doları bulan yıllara yayılacak bir yardım paketini de içeriyordu. Ancak ABD’li dış politika sitesi Foreign Policy’e göre paket için tüm üyelerle görüşülmedi. Fransa ve Almanya gibi ittifakın önemli ülkeleri dahi paketle ilgili yeterince istişare yürütülmediğini söyledi.

NATO’nun emeklilik arifesindeki genel sekreteri Jens Stoltenberg, şu ana kadar yıllık 40 milyar dolarlık bir yardımın sağlandığını ve en azından bunun devam ettirilmesini umduğunu söyledi.

‘SAYIN PUTİN’İ SAHNEYE DAVET EDİYORUM’

ABD Başkanı Joe Biden’ın sağlık durumu epeydir konuşuluyor. Faciaya dönüşen başkanlık münazarası sonrası kendi partisi dahi adaylığını sorgularken daha ciddi bir gafı NATO zirvesinde yaptı. Biden, Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski’yi sahneye davet edecekken “Bayanlar ve Baylar, karşınızda Ukrayna Cumhurbaşkanı sayın Putin” ifadesini kullandı.

Zelenski için tek hayal kırıklığı Biden’ın şaşırtan anonsu değildi. 2022’den bu yana Ukrayna, NATO’dan üyelik için ciddi adımlar bekliyor. Önceki NATO zirvesine Zelenski’nin sert tepkisi damga vurmuştu. Volodimir Zelenski, “Ukrayna’nın daha fazla oyalanmaması gerektiğini” vurgulamıştı. Bu toplantıda ise Stoltenberg’in “Ukrayna, üyelik için geri dönülmez bir yolda” ifadesiyle yetinmek durumunda kaldı.Ukrayna’nın NATO üyeliği önünde çok ciddi engeller var.

Ukrayna, öncelikle ekonomik olarak yıllık milli gelirinin yüzde 2’sini NATO’ya ayırmak durumunda. İşgal sonrası ekonomisi darmaduman olan ülke, savaşın başından bu yana Batı’dan aldığı 68 milyar dolarlık bütçe desteğiyle ayakta duruyor. Şu an için Ukrayna’nın böylesi bir harcamaya bütçe ayırması zor gözüküyor.

Dahası, ülkenin savaş sonrası daha da kötüleşen yolsuzluk sorununu çözmesi gerekiyor. Savaşın başında Ukrayna’ya giden desteğin kara borsaya düştüğü iddiaları batıda yayılmıştı. ABD Başkan adaylarından Cumhuriyetçi Vivek Ramaswamy, Ukrayna’ya giden silahların Meksika’daki Kartellerin eline geçtiğini bile iddia etti. Bu iddiaların bir kısmının doğru olması durumunda dahi Ukrayna’nın NATO üyeliği zora girer.

Son olarak üyeliğin önündeki en büyük engel Rusya. Çatışmaların aktif bir şekilde devam etmesinin yanında topraklarının hala Rus kontrolünde olması Ukrayna’nın üyelik umudunu tamamen bitiriyor. Bir ateşkes olması durumunda bile Rusya’yla kesin bir barış olmaması NATO üyelerini olası bir dünya savaşı korkusuyla Ukrayna’ya onay vermekten alıkoyabilir.

Tabii bunların üstüne bir de NATO içindeki aykırı sesler var. Macaristan, Slovakya ve Türkiye’nin Rusya politikası Batı’nın geri kalanından ayrılıyor. Türkiye, Ukrayna ile bağımsız bir ilişki gütse de Rusya’yla bağlarını koparmadı. Orban ve Fico ikilisi ise Ukrayna’nın NATO’ya katılmasını 3. Dünya Savaşı’nın fitilini ateşleyecek olay olarak tanımlıyor.

UKRAINE COMPACT NE OLACAK?

NATO üyeliği tartışması şimdilik belirsizliğini korusa da zirve Ukrayna için tamamen hezimet olmadı. Ukrayna’nın şuanda cephede en büyük sorun yaşadığı mesele olan hava savunması için bir çok ülke tarafından mühimmat ve batarya desteği sağlanacağı açıklandı. Joe Biden, bir yeni Patriot bataryasının Ukrayna’ya gönderileceğini söyledi.

“Ukraine Compact” adı verilen güvenlik çerçevesi ise Ukrayna’ya destek vermek isteyen ülkelerin daha iyi ve uzun vadeli koordinasyonunu amaçlıyor. Bu şekilde Kasım’da desteğe sıcak bakmayan Trump’ın gelişiyle oluşacak bir ikiliğin önüne geçilmesi hedefleniyor. Eğer destek kalıcı bir şekilde sağlanırsa savaşın birden fazla yıl sürmesi şaşırtıcı olmaz.

Ancak işin sonunda yetki yine başkanda olacak. Trump’ın ikna edilmediği her senaryoda Ukrayna desteği tamamen bitmese bile sahayı etkileyecek şekilde azalacaktır.

Bu sırada sahadaki durumun da Ukrayna’nın lehine gelişmediğini söylemek gerekir. Ukrayna’yı savaş boyunca defalarca ziyaret eden Batılı uzman Michael Kofman’a göre ABD kongresinden güç bela geçen askeri destek paketi sonrası Ukrayna’nın ateş gücü Rusya’ya yaklaşmaya başlasa da insan gücü sorunu hala devam ediyor. Seferberlik yaşının 27’den 25’e indirilmesinin katkısını izlemek için ise henüz erken. Bu sırada Rusya’nın Belgorod sınırında açtığı yeni cephe Ukrayna’nın savunma güçlerini buraya kaydırmasına yol açtı. Bu yüzden Rusya, Donetsk hattındaki boşlukları değerlendirerek daha hızlı bir şekilde ilerliyor. Hat boyu, büyük bir kırılma şimdilik yaşanmadı ancak Rusya’nın kuzeydoğudaki Sumy bölgesi başta olmak üzere yeni bir taarruz planı varsa bunu Temmuz sonu ya da Ağustos başı gibi görmemiz muhtemel.

Bir sonraki NATO zirvesi 2025 yılında Türkiye’de yapılacak.