NASA astronotu, Dünya’daki fırtınaların üzerinde “dans eden” kırmızı ışıkları yakaladı

NASA, “Vatandaş Bilimi” ismini verdiği yeni bir proje başlattı ve bu sayede, dünyanın her yerinden farklı atmosfer müşahedelerini kaydeden insanların görüntülerini inceleyerek dünyayı daha güzel anlamaya çalışıyor. Bu sırada çok değişik görüntüler da ortaya çıkıyor.

Bir görüntüde, fırtınanın çok üstünde, kırmızılı bir form belirip yok oluyor. Şayet buna şahit olduysanız, Dünya’nın üst atmosferindeki en az anlaşılan elektriksel olaylardan biri olan “sprite“a tanık olmuşsunuz demektir. Bilim insanları bu “sprite”ları yakalamak için aylarca süren projelerde pahalı bilimsel uçuşlar yaparak dünyanın her köşesinde fırtına avlamaya çalışıyorlar. Ancak siz bunu cebinideki telefonun kamerasıyla kaydettiyseniz, fotoğrafınız çığır açan bir bilimsel keşfe katkıda bulunabilir.

NASA’nın en yeni “Citizen Science” projesi olan “Spritacular”, “sprite”lar ve Süreksiz Luminans Olayları (TLEs) hakkında daha fazla müşahede yakalamak için kullanılıyor. TLE’ler, fırtınaların üzerinde meydana gelen ve kısa ışık parlamaları üreten çeşitli elektriksel olaylar anlamına geliyor.

Maryland, Greenbelt’teki NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nde görevli uzay fizikçisi ve Spritacular’ın baş araştırmacısı Türk bilim insanı Dr. Burcu Koşar, “İnsanlar ‘sprite’ların harika görüntülerini yakalıyor, ancak bunlar internet üzerinden dağınık bir şekilde paylaşılıyor ve bilim camiasının çoğu bu çekimlerden habersiz. Spritacular sayesinde, bilimsel araştırmalar için erişilebilir ve kolayca kullanılabilecek ilk ‘sprite’ ve diğer TLE’lerin kitlesel kaynaklı veri tabanını oluşturuyoruz,” diyor.

Bu projede çekilen fotoğraflardan biri de 3 Haziran günü Milletlerarası Uzay İstasyonu’ndan çekilen bir fotoğraf ve bu kırmızı ışıkların tüm gizemini ortaya koyuyor:

“Sprite”lar, fırtınaların çok üstünde, yaklaşık 80 kilometre yükseklikte meydana geliyor. Bu etkileyici manzaralar, şimşek çaktıktan sonra beliriyorlar ve ekseriyetle dağınık dumanlar ve parlak, dikenli kıvrımların birleşiminden oluşan kırmızı bir flaş olarak dikkat çekiyorlar. Kimi “sprite”lar ise fırtınaların üzerinde dans ederek birbiri arkasına açılıp kapanıyor. Ne var ki bilim dünyanın bunların nasıl ve neden oluştuklarına dair şimdi çok tatmin edici bir karşılığa sahip değil.

Peri ışıkları

Yüzyıllardır fırtınaların üzerinde garip ışık flaşları görüldüğüne dair görgü tanıklığı raporları var, lakin birinci kere bu türlü bir olay 1989’da kameraya yakalandı. Minnesota Üniversitesi’nden araştırmacılar, yaklaşan bir roket uçuşu vazifesi için düşük ışıklı bir televizyon kamerası test ediyorlardı. Büsbütün tesadüfen, kamera şu anda “sprite” olarak isimlendirdiğimiz şeyin birinci manzarasını yakalamayı başardı.