Evrenin gözlemlenebilen bölgesindeki en şiddetli olaylardan biri olan gama ışını patlamaları, ekseriyetle büyük kütleli yıldızların nötron yıldızlarına yahut kara deliklere dönüşmesiyle ortaya çıkıyor. Bu patlamalar, süpernovalardan çok daha parlak olabiliyor ve bir galaksideki tüm yıldızları kısa müddetliğine gölgede bırakabiliyor.
Ekim 2022’de, NASA’nın Fermi Gama Işını Uzay Teleskobu tarafından kaydedilen fevkalâde kozmik parlama, bilim dünyasında büyük bir heyecan yarattı. Bu patlama, daha evvel gözlemlenen en güçlü gama ışını patlaması olarak kaydedildi.
Araştırmacılar, bu patlamanın “Tüm Zamanların En Parlağı” (BOAT) olarak isimlendirildiğini ve Dünya’dan yaklaşık 2,4 milyon ışık yılı uzaklıktaki bir süpernova patlaması ile bağlı olduğunu doğruladılar.
James Webb Uzay Teleskobu tarafından yapılan tahliller, patlamanın akabinde çıkan emisyon çizgisinin yaklaşık 40 saniye boyunca görüldüğünü ortaya koydu. Çizginin 12 milyon elektronvoltluk bir güce ulaşması, bilim insanlarını hayli şaşırttı; zira spektrumda çıplak gözle görülen ışığın gücü ekseriyetle 2-3 elektronvolt civarındadır.
Araştırmanın baş muharriri Maria Edvige Ravasio, “Bu sinyali ilk gördüğümde tüylerim diken diken oldu” halinde açıklamada bulundu.
BU KADAR YÜKSEK GÜCE NASIL ÇIKTI?
Bilim insanları, elektronlar ve antimadde karşılıkları olan pozitronların birbirini yok etmesi sonucunda bu emisyon çizgisinin oluştuğunu düşünüyor. Çalışmalar, 12 milyon elektronvoltluk gücün, yok olan parçacıkların Dünya’ya neredeyse ışık hızında gelmesinden kaynaklandığını öne sürüyor.
NASA’dan yapılan açıklamada, “Eğer bu yorum doğruysa, 12 milyon elektronvoltla zirve yapan bir emisyon çizgisinin oluşması için yok olan parçacıkların ışık hızının yaklaşık yüzde 99,9’u kadar bir hızla bize doğru hareket etmesi gerekiyor” denildi.
NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Elizabeth Hays, “Bu çarpıcı emisyon çizgisi gibi ipuçlarını bulmak, bilim insanlarının bu ekstrem ortamı daha derinlemesine araştırmasına katkı sağlayacaktır” biçiminde yorumda bulundu.
Bu bulgular, gama ışını patlamalarının anlaşılmasında değerli bir adım olarak bedellendiriliyor ve kozmosun en ekstrem ortamları hakkında daha fazla bilgi edinme yolunda büyük bir ilerleme sağlıyor.
