Ekonomistler faiz siyasetini tartıştı. İktisatçı Demiralp, kredibilitesi yüksek, ‘enflasyon yüzde 36’ya düşmezse ben yapacağımı bilirim’ diyen bir Merkez Bankası’nın sopa çıkarmadan da piyasayı ikna edebileceğini söyledi
Recep Erçin
Ekonomik Araştırmalar Forumu’nda (EAF) ekonomistler, enflasyonla gayrette para siyasetinin aktifliğini tartıştı. TÜSİAD ve Koç Üniversitesi’nin oluşturduğu EAF oturumunda ortak görüş Merkez Bankası’nın gereğince faiz artırmadığı halinde oldu. Ekonomistler ayrıyeten, enflasyon varsayımlarının de savlı olduğunu ve iktisatta gereğince soğuma olmadan varsayımlara yaklaşmanın sıkıntı olduğunu belirttiler. Forumda ekonomistlerin görüşleri şöyle oldu.
ALTINSAÇ: DAHA DERİN SİYASET LAZIM
TÜSİAD Baş Ekonomisti Gizem Öztok Altınsaç: İktisat kuvvetli bir süreçten geçiyor. Siyaset uygulamasında yeni metotlar uygulandı. Bunun maliyetleri oldu. Enflasyonda denetim kaybedildi ve göz nazaran göre oldu. Son bir U dönüşü ile karşı karşıyayız. Yalnızca para siyaseti ile aşılabilecek bir noktada değiliz. Daha derin siyasetlere gereksinim duyuluyor. İhracatta sıkıntı TL’nin pahası değil. Pazarlardaki durum da değil. Türkiye’de son on yıldır verimlilik artmıyor. İktisatta büyüme beklediğimiz kadar önemli yavaşlamıyor. Bu var olan vaziyette biz (yıl sonu enflasyon) yüzde 48-50 ile çalışıyoruz. Yüzde 3.5 büyüme ile, yüzde 50 enflasyon ve otoritenin OVP’de belirttiği kurla çalışıyoruz. Enflasyonun yarısı atalet yarısı da beklentilerden geliyor. Daha birinci ay birinci haftada bütün hizmet kalemlerinde yüzde 50’den fazla artırım gördük.
DEMİRALP: OLAY FAİZ ARTIRMAKTAN İBARET DEĞİL
Prof. Dr. Selva Demiralp: Merkez Bankası gerekirse sıkılaşma yapacağını ilan etti ancak yapabilecek mi? Maliye siyaseti ne kadar takviye verecek? İktisatta önemli bir yavaşlama olacağını öngörüyorsa Merkez Bankası, yüzde 36 erişilebilir lakin ne kadar müsaade verilecek. Kredi kartlarında sınırlamalar olabilir dendi ancak neden bekliyoruz? Çabucak adım atmak mantıklı olmaz mı? Bağımsız bir Merkez Bankası’nın seçim takvimine nazaran hareket etmesi de oksimoron. Enflasyon yalnızca hiçbir vakit Merkez Bankası siyasetinden kaynaklanmadı.
Enflasyon, buzdağının görünen kısmı. Olay yalnızca faiz artırmaktan ibaret değil. Genel bir kredibilite sağlanmış değil. İçmeyelim o reçeteyi deme lüksümüz yok. Alım gücünü azaltıyor. Gelir dağılımını bozuyor. Belirsizlik olunca sermaye sınıfı da yatırım iştahını azaltıyor. Siyasetçi de şad değil halk da patron de emekçi de mutlu değil.
Cumhurbaşkanı’nın telaffuzları de bir sorun olduğu ve çözmeye çalışıldığı tarafında. Enflasyonla birlikte yönetim etsek bu reçeteyi uygulasak da bu o kadar hafife alınacak bir durum değil. Merkez Bankası’nın kredibilitesi yüksek olursa, enflasyon yüzde 36’ya düşmezse ben yapacağımı bilirim diyen bir Merkez Bankası olursa…
O vakit o sopa çıkmadan beşerler buna uyarlar lakin o denli bir durum yok. Zira kredibilite orada değil. 2024 için ne OVP’deki kadar yüksek ne de Merkez Bankası’nın enflasyon raporundaki kadar düşük bir büyüme bekliyoruz. Zira enflasyon mu büyüme mi denince büyümeden yana tercih yapılıyor.
ÜÇER: KUR KRİZİ YAŞAMADAN YILI TAMAMLARIZ
Ekonomist Murat Üçer: Yüzde 45 bu enflasyon dinamikleri özelinde düşük. Faizin olması gereken bir yeri var şimdi burada değil. Merkez Bankası ben büyümeyi yavaşlatacağım diyor lakin yüzde 2 çok acı reçete değil. Daha çok yine dengelemeye vurgu var. Gerçek döviz kuru üzerinden dezenflasyon deneniyor. Dövizin çıpalandığı bir dezenflasyon; dış istikrar, sermaye girişlerindeki yavaşlık ve rezervlerin durumu nedeniyle kuvvetli. Gerçek kuru değerlendirip dezenflasyonu başardınız diyelim çıkış stratejiniz ne olacak?
Siyasi risk hâlâ var ancak programın kendi içinde teknik riskleri var. Benim gördüğüm 30-50 ortasında bir enflasyona bakıyoruz biz. Buradan nereye gideceğiz; o katıldığı kırmak için yapılanlar kâfi değil. Enflasyon bu seviyelere geldikten sonra kendi kendini besler. Bunun deneyimleri vardır. Bu iş beklenti idaresi ile ilgili bir şey bir rejim değişimi üzere. Yüzde 3’te isen onu yönetim edersin ancak aylık suratı 1.5’e indirmeniz lazım. Birinci kez kur krizi tartışmadan bu yılı tamamlarız diye düşünüyorum.
KARA: ARTIK TOP MALİYE POLİTİKASINDA
Ben biraz optimist kalacağım en azından 2024 için. Tanıdık ve genel kabul gören siyasetlere döndük. Para siyaseti sıkılaştırılıyor ancak genel olarak bütün finansı sıkılaştırmak. Bu yapılıyor mu? Merkez Bankası faizi arttığı halde kredi ve mevduat bunu takip etmiyor. Bunun sebebi likidite değil. Bankalar kredi vermek istiyorlar bu yüzden faizi düşük tutuyorlar. Bunun için de mevduat faizlerini düşük tutuyorlar. Merkez Bankası’nın verdiği ileti şu; ben faizi artırdım. Transfer sistemini güzelleştireceğim. Yetmezse faiz artıracağım. Bu da seçime kadar vakit kazanmak. Kamuya bütün özel kesimin riskini yükledik.
Kamunun döviz durumu 320 milyar dolar negatifti. Bu son devirde düzgünleşiyor. KKM eridiği sürece Merkez Bankası’nın net durumunu güzelleştirmesi sıkıntı. Kamu döviz durumundaki düzgünleşme bu süratle gidersem 3 yılı bulur. Hem denetimli bir kur rejimi var hem de üst gitmesine de müsaade veriliyor. Bu daha sürdürülebilir lakin ben haz etmiyorum zira döviz kuru ile enflasyon ortasındaki geçişkenlik azalmıyor. Ne yapmak gerekiyor? Nakdî sıkılaşmayı artırmak gerekiyor. Mali uyarlamayı dolaylı vergilere yükleyerek yapmamak lazım.
Benim beklentim önümüzdeki periyotta daha uyumlu bir para ve maliye siyaseti olacağı biçiminde. Temel sorun kâfi sıkılığa ulaşılamaması. Bu yapılırsa sermaye girişinin yaşanacağını, KKM’den çıkışın da kolaylaşacağını düşünüyorum. Büyümede yılın ikinci yarısında yavaşlama olacak. 2024 yılı varsayımım yüzde 2.9 civarında.
CARİ AÇIK AZALACAK
Cari açık konusunda daha optimistim. Güç fiyatları varsayımlarım ve altın ithalatının azalacağı öngörüsü ile cari istikrarın süratle azalacağını düşünüyorum. Tabi iç talep de yavaşlatılmaya devam edecek. Enflasyonda 15 yıldır bozulma var. Şu anda su götürmez bir durum var. Hizmet kesimi bir defa artmaya başladığı vakit tarafını değiştirmek zordur. Merkez Bankası enflasyon kestirimleri tezli lakin piyasa buna inanıyor mu diye baktığımızda piyasa daha aşağıda. İnsanları ikna edebilmiş değil. Yapacağım dese de irtibatla değil aksiyonla yapılabilir.
Merkez Bankası aylık enflasyon patikası verdi raporda lakin yüzde 1.5’e inmek için (aylık enflasyon) çok önemli bir sıkılaşma gerekir. İki yıl boyunca potansiyelin yarısı kadar büyüme siyaseten kabul edilebilir değil. Gerçek kur üzerinden gidilirse de bu da ihracatçı kesitler açısından kahır yaratıyor. İki senaryo yaptım lakin risk senaryosunda bile U dönüşü beklemiyorum. 2025 yılında her şey yolunda gitse tahminen olur lakin yüzde 14 güç görüyorum. Para siyaseti tarafında gereken yapılacak lakin ben maliye siyaseti tarafında gereken yapılacak mı?
Kamunun vergi sistemini değiştirip daha adil bir vergi sistemi kurması lazım. Merkez Bankası Lideri ve heyet üyelerinin vazife müddeti garanti altına alınmadığı sürece temkinli optimistim.
Yazar: Recep Erçin, müellifin müsaadesiyle Aydınlık.com.tr’den tekrar yayınlandı
