Küresel iktisatların yaklaşık 3 yıldır devam eden enflasyonla çabasında yavaş yavaş sona yaklaşılıyor. Şimdi birçok merkez bankası para siyaseti duruşunu değiştirmese de piyasalarda yumuşama sinyalleri günden güne güçlenmeye devam ediyor.
Yılın birinci yarısında yalnızca Avrupa ve İsviçre merkez bankası bu kapsamda faiz indirimine giderken, Türkiye ve Japonya’da merkez bankaları faiz artırımı yaptı.
Fed’in faiz oranı 2001’den beri en yüksek seviyede
2022 yılından itibaren yüksek enflasyonla mücadele kapsamında sıkı para politikası izleyen Fed, bu yılın ilk yarısında gerçekleştirilen toplantılarda politika faizinde değişikliğe gitmedi.
Ülkede yüksek enflasyon karşısında 2022’de faiz artışlarına başlayan Fed, Mart 2022’den bu yana 11 faiz artırımı gerçekleştirmiş ve toplamda 525 baz puanlık artış yapmıştı.
Fed, politika faizini en son Temmuz 2023’te 25 baz puan artırarak 2001’den bu yana en yüksek seviyeye çıkarmıştı.
Banka, bu yılın ilk 6 ayında düzenlenen Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantılarında, politika faizini beklentiler dahilinde değiştirmeyerek 23 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 5,25-5,50 aralığında sabit bıraktı.
Öte yandan, bankanın enflasyon tahminleri yılın ilk yarısında revize edilerek bu yıl için yüzde 2,4’ten yüzde 2,6’ya, 2025 için yüzde 2,2’den yüzde 2,3’e yükseltilirken, 2026 için ise yüzde 2’de sabit tutuldu.
ABD’de enflasyon, ocak, şubat ve mart aylarında yıllık bazda sırasıyla yüzde 3,1, 3,2 ve 3,5 ile beklentilerin üzerinde gerçekleşmesinin ardından, nisanda 3,4 ile beklentiler doğrultusunda ve mayısta 3,3 ile beklentilerin altında gerçekleşti.
ECB’den 5 yılın akabinde birinci faiz indirimi
ECB’nin Temmuz 2022’den itibaren arka arda 10 toplantıda faiz oranlarını toplamda 450 baz puan artırmasının akabinde, Haziran’da yaklaşık 5 yılın ardından 25 baz puan indirim kararı verdi.
ECB, 3 temel politika faizinde de 25 baz puan indirim kararı vererek, refinansman faizini yüzde 4,50’den 4,25’e, mevduat faizini yüzde 4’ten 3,75’e ve marjinal fonlama faizini yüzde 4,75’ten 4,50’ye indirdi.
ECB Başkanı Christine Lagarde, bankanın haziran ayındaki toplantısının akabinde yaptığı açıklamada, faiz indirimi kararının ileriye dönük yol haritasına olan itimat ile gerekçelendirildiğini söz etti.
Ayrıca Lagarde, dezenflasyon süreci için bankanın daha çok dataya gereksinimi olduğunu belirterek, “Verilere bağlı kalarak aşama aşama devam edeceğiz” tabirlerini kullandı.
Öte yandan, Euro Bölgesi’nde ocakta yüzde 2,8 olan yıllık enflasyon, mayısta yüzde 2,6’ya geriledi.
BoE’nin faiz indiriminde Fed’e nazaran daha yavaş hareket etmesi bekleniyor
Sıkılaşma döngüsüne Aralık 2021’de başlayan BoE, bu yılın ilk yarısında mevcut para politikası duruşunu koruyan merkez bankaları arasında yer aldı. BoE, yılın ilk 6 ayında da politika faizini değiştirmeyerek politika faizini piyasa beklentileri doğrultusunda son 16 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 5,25’te sabit bıraktı.
Son olarak haziran ayındaki Para Politikası Kurulu toplantısının akabinde BoE’den yapılan açıklamada, manşet enflasyonun mayısta yıllık yüzde 3,2’den 2’ye gerilediği ve bunun da mayısta para politikası raporundaki tahminlere yakın olduğu kaydedildi.
Ülkede 4 Temmuz’da yapılacak genel seçimlerin bankanın kararı üzerinde bir etkisi olmadığının hatırlatıldığı açıklamada, kararın her zamanki gibi orta vadede yüzde 2’lik enflasyon amacına sürdürülebilir bir halde ulaşılması için gerekli görülen konular temelinde verildiği aktarıldı.
Politika faizini Ağustos 2023 prestijiyle yüzde 5,25’e yükselten ve söz konusu tarihten beri aynı seviyede tutan BoE’nin faiz indirimine yılın ikinci yarısında başlayabileceği öngörülürken, Fed’e göre bu konuda daha yavaş hareket etmesi bekleniyor.
BoJ’da negatif faiz devri son buldu
Bu yıl 4 para siyaseti toplantısı gerçekleştiren BoJ, oy birliğiyle ocakta siyaset faizini yüzde eksi 0,1’de sabit bıraktı. Banka, mart ayındaki toplantısında ise 17 yıl sonra ilk kez faiz artırımına giderek, politika faizini yüzde eksi 0,1’den yüzde 0,1’e yükseltti.
Böylece BoJ, 2016’da başladığı negatif faiz siyasetine son vererek, global resesyon ve borç krizinin akabinde devreye sokulan negatif faiz siyasetini terk eden son merkez bankası oldu.
Banka, haziranda düzenlediği 2 günlük para siyaseti toplantısının akabinde siyaset faizini değiştirmeyerek yüzde 0 ila yüzde 0,1 aralığında sabit bırakılmasına karar verildiği bildirildi.
Toplantının akabinde yapılan açıklamada, ülke iktisadının kimi kısımlarının zayıf kalmaya devam etmesine rağmen kısmen toparlandığı, kurumsal karların artmasıyla şirketlerin sabit yatırımlarında ölçülü bir artış trendi olduğu belirtildi.
Ülkede enflasyon ocakta yıllık yüzde 2,2 düzeyinde bulunurken, mayısta yüzde 2,8’e yükseldi.
Bir sonraki toplantısını temmuz ayının sonunda yapacak BoJ’un, enflasyondaki yükselişin sürat kazandığı ve ülke para ünitesi yenin son 38 yılın en düşük düzeyine gerilediği bu günlerde faiz artırması için uygun alanın sağlandığı öngörülüyor.
SNB’den 2024’ün birinci yarısında iki faiz indirimi
SNB, Mart 2024’te düzenlenen ilk toplantısında politika faizini beklenmedik şekilde 25 baz puan düşürerek, gelişmiş ülkelerde faiz oranlarını düşüren ilk merkez bankası oldu.
Politika faizinin sabit kalacağı beklentilerinin aksine, faiz oranını yüzde 0,25 indirerek yüzde 1,50’ye indirildiğini duyuran banka, “Para politikasının gevşetilmesi, son 2,5 yılda enflasyonla mücadelenin etkili olması nedeniyle mümkün olmuştur.” değerlendirmesine yer verdi.
SNB, İsviçre para ünitesinin kıymet kazanmasını da göz önünde bulundurarak faiz indirimi kararı aldığını belirtti.
Martta yapılan faiz indirimi SNB’nin 9 yılda yaptığı ilk faiz indirimi olurken, banka haziranda 25 baz puanlık bir faiz indirimi daha gerçekleşti.
Böylece, hazirandaki toplantının ardından politika faizi yüzde 1,50’den 1,25’e indirildi.
Kanada Merkez Bankası 4 yıl sonra faiz indirdi
Kanada Merkez Bankası (BoC), 5 Haziran’da siyaset faiz oranını beklentiler doğrultusunda 25 baz puan düşürerek yüzde 4,75’e çekti.
Bankadan yapılan açıklamada, son dataların enflasyonun yüzde 2 gayesine gerçek hareket etmeyi sürdüreceğine olan itimadı artırdığı, lakin enflasyon görünümüne yönelik risklerin devam ettiği aktarıldı.
BoC, bu ay siyaset faizini düşürerek, 4 yıl sonra birinci faiz indirimini gerçekleştirmiş oldu. Banka ayrıyeten, enflasyonu dizginlemek için agresif faiz artışları sonrasında G7 ülkeleri ortasında siyaset gevşetmeye başlayan birinci merkez bankası olarak dikkati çekti.
TCMB 2024’te iki faiz artırımı yaptı
TCMB izlediği sıkı para politikası doğrultusunda 2024’ün birinci yarısında iki sefer faiz artırımı kararı aldı.
Türkiye’nin enflasyon verilerine bakıldığında, ocakta yüzde 64,86 olarak belirlenen yıllık enflasyon mayıs ayında 75,45’e yükseldi.
Sene başından itibaren yükseliş gösteren yıllık enflasyon bilgilerinin akabinde banka, Aralık 2023’te yüzde 42,50 olan politika faizini ocak ayında 250 baz puan artırarak yüzde 45’e yükseltti.
Martta da ikinci faiz artırımına giderek 500 baz puan artışla siyaset faizini yüzde 50’ye çıkaran banka, yılın ilk yarısında politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını değiştirmeyerek yüzde 50’de sabit tuttu.
