Mahfi Eğilmez 30 yıl önce hükümete sunduğu raporu paylaştı: Her satırı ibret verici!

Deneyimli iktisatçı, muharrir, akademisyen Dr. Mahfi Eğilmez, kendi ismini taşıyan blogunda çarpıcı bir yazıya yer verdi.

Mahfi Eğilmez, evvel 1991 yılında Başbakanlığa bağlı Hazine Müsteşarlığı’nda müsteşar yardımcısı olarak görev yaptığı yılların ekonomik tablosuna yazısında yer verdi.

Ekonominin 1991 yılında bugüne kıyasla büyüme dışında bugünkünden daha iyi olduğunu ifade eden Eğilmez, buna karşın dönemin Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Ekrem Pakdemirli’ye sunduğu raporu paylaştı.

Dr. Mahfi Eğilmez’in dikkat çeken yazısı şöyle:

Türkiye, bugünkü üzere ekonomik sıkıntılarla boğuşuyordu. Büyüme yüzde 1 (bugün yüzde 5,7), enflasyon yüzde 65 (bugün yüzde 75), bütçe açığı yüzde 5 (bu yıl yüzde 6 dolayında bekleniyor), işsizlik oranı yüzde 8,2 (bugün yüzde 8,5), dış borç toplamı 54 milyar dolardı (bugün 500 milyar dolar.) Cari açık yoktu (bugün yüzde 2,8).

Şimdi karşılaştırdığımda 1991 yılının şartlarının büyüme dışında bugünkünden çok daha düzgün olduğunu görebiliyorum. İktisat dışı alanlarda ise bugünkü durumumuzla karşılaştırılamayacak kadar uygun durumdaydık.

Ama ben o zamanki durumu da beğenmiyor, Türkiye’nin çok daha güzel göstergelere sahip olmaya layık olduğunu düşünüyordum. Sonunda Türkiye İçin Bir Ekonomik İstikrar Programı Önerisi ismi altında bir rapor hazırlayıp vaktin Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Ekrem Pakdemirli’ye sundum.

Aşağıda bu raporun sonuç kısmı yer alıyor. Okuduğunuzda otuz yıldan uzun müddette iktisatta hiçbir şeyin değişmediğini, hatta daha da bozulduğunu ve yazılanların bugün de geçerli olduğunu göreceksiniz. Raporun sonuç kısmı şöyle:

* Yeni klasik iktisatçıların ortaya koyduğu çok kıymetli bir gerçek vardır; enflasyon sorunu, para ve maliye siyasetleri aracılığıyla süreksiz ayarlamalar yapmakla çözümlenemez. Siyasal iktidarın, devlet masraflarını karşılama formu, kamuoyunun siyasal iktidara inanç duyacağı biçimde değiştirilmek zorundadır. Bir diğer deyişle ekonomik istikrar siyasetinin başarısı siyasal iktidarın kredibilitesiyle yakından ilgilidir.

* Her şeyden evvel kamuoyu, kamu kesiti finansman açıklarının para basarak karşılanmadığını, Merkez Bankası’nın siyasal iktidardan bağımsız olduğunu görmelidir. İkinci kıymetli husus, alınan tedbirlerin devamlılığının sağlanmasıyla, ya da daha açık bir sözle bu tıp meselelerin ileride tekrar ortaya çıkmayacağına olan inancın yerleştirilmesiyle ilgilidir. Bunun da yolu bütçe açıklarının düşürülmesindeki devamlılıktan geçmektedir.

* Türkiye’nin 1980’ler boyunca gerçekleştirdiği yapısal değişimlere rağmen 1994 yılı başında tekrar birebir noktaya gelmesinin nedenleri ekonomik olmaktan çok siyasal nedenlerdir. 1993 yılı boyunca, Hazine’nin Merkez Bankası’ndan kullandığı kısa vadeli avansın yüzde 130’dan fazla artmış olmasının, iktidara gelirken en çok bu noktayı eleştirmiş bulunan bir önderin devrine denk gelmesi, sorunun siyasal bir sorun olduğunun en değerli göstergesi olarak kabul edilebilir.

* Yaptığımız bütün açıklama ve değerlendirmeler, Türkiye’de gerek kurumsal düzenlemelerin ve gerekse ekonomi politikasının siyasal kararlılık olmaksızın yürütülemeyeceğini ortaya koymaktadır. Vardığımız en acı sonuç budur.

* Genelde, bu konulardan bazıları tümüyle teknik çalışmalarla ve son noktaya kadar siyasal iktidarın bilgisine gerek göstermeksizin çözülebilecek konular olduğu halde, Türkiye’de, başlangıçtan itibaren siyasal karara ihtiyaç gösterir bir hale dönüşmüştür. Zira teknik hususların birden fazla siyaset gereci haline getirilmiş, uzlaşma yerleri yok edilmiştir.

* O nedenle, Türkiye’nin siyasal takımlarının işi, gelişmiş ülkelerin siyasal takımlarından çok daha zordur. Çünkü o siyasal takımlar, kendi siyaset yetkilerini kısıtlayacak tedbirleri kendileri almak; yasama organını, hükümete hesap vermekten çıkarıp tam bilakis hesap soran bir organ pozisyonuna getirmek zorundadırlar.

Not: Tıpkı raporu, bu sefer Hazine Müsteşarı iken, kimi ek ve değişikliklerle 1997 yılında vaktin Başbakanına da verdim.