KTÜ’den Su Altı Araştırması

KARADENİZ Teknik Üniversitesi (KTÜ) Deniz Bilimleri Fakültesi’nde akademisyenler, Akdeniz ve Karadeniz’de dalış yaparak, balık çeşitliliği, boyutlarını ile yapay ve doğal kayalık bölgelerdeki balık popülasyonunu, su altı kamera sistemiyle incelemeye aldı. İncelemede; Karadeniz’de, yapay kayalıkların balık çeşitliliğini artmasına olumlu etkiler yarattığı gözlemlenirken, Kızıldeniz’den Akdeniz’e ulaşan istilacı türlerin koruma alanlarında daha fazla büyüyüp, yerli türleri tehdit ettiği tespit edildi.

Türkiye’nin su altı ekosistemleri üzerine araştırmalarını sürdüren KTÜ Deniz Bilimleri Fakültesi akademisyenler, balık çeşitliliği, boyutları ile yapay ve doğal kayalık bölgelerdeki balık popülasyonunu, su altı stereo kamera sistemiyle incelemek için Akdeniz ve Karadeniz’de dalış yaptı. Akdeniz’den Demre ve Karadeniz’den Sürmene ilçelerinin pilot bölge olarak seçildiği araştırmada, koruma alanlarıyla koruma alanı dışında kalan bölgelerde balık çeşitliliği ve boyları karşılaştırıldı. Karşılaştırılan doğal ve yapay kayalıkların, balık çeşitliliğine olan etkileri gözlemlendi. İncelemede; Karadeniz’de, yapay kayalıkların balık çeşitliliğini artmasına olumlu tesirler yarattığı tespit edilirken, Kızıldeniz’den Akdeniz’e ulaşan istilacı çeşitlerin muhafaza alanlarında daha fazla büyüyüp, denetimsiz çoğalmalarının yerli tipleri tehdit ettiği ortaya kondu. Bilim insanları, dalışların yanı sıra su altı kamera sistemine yapay zeka entegrasyonu yapılarak, tabanda balık cinslerinin otomatik tanımlanarak, sayılmasını hedefliyor.

‘DALGAKIRANLARIN OLUMLU ETKİSİ OLDU’

Çalışmalarda yer alan KTÜ Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Rafet Çağrı Öztürk, “Karadeniz’de bölgesel olarak av yasakları uygulanabiliyor ama genel olarak balıkçılığa kapalı bir alan yok. O yüzden doğal kayalık alanlarla yapay kayalık alanlardaki balık çeşitliliğini değerlendirdik. Karadeniz Sahil Yolu yapılırken pek çok dalgakıranlar oluşturuldu. Yol yapımında oluşan taşlık bölgelerin, balık çeşitliliğinin artışı üzerinde olumlu etkileri olduğunu gördük. Karadeniz’deki kayalık bölgelerde bulunan balıkların sayılarının önemli ölçüde artığını görebiliyoruz; bu da bizim için hoş bir sonuç. Balık çeşitliliğini kıymetlendirmek için su altına stereo kamera sistemleri yerleştiriyoruz. Tıpkı vakitte dalış prosedürüyle de 50 metrelik ve 5 metrelik geniş bir alanda balık sayımları yapıyoruz. Doğal kayalık alanla yapay kayalık alanlardaki balık çeşitliliğini ve balıkların uzunluk değişimini karşılaştırıyoruz” dedi.

‘DOĞAL TÜRÜMÜZÜN YAYILIMINI ENGELLİYOR’

Öztürk, “Akdeniz’e Kızıldeniz’den gelinen çok fazla sayıda istilacı balık çeşidi var. Kamera imgelerinde ‘İstilacı türün girmediği tek bir görüntü yok’ diyebilirim. Müdafaa alanındaki aslan balıkları, muhafaza alanı olmayan yerlerdeki aslan balıklarına nazaran çok daha büyük. Bir bölgeyi müdafaa alanı olarak belirleyip, balıkçılığı kapatmak kâfi değil. Bu bölgelerde denetimli olarak istilacı cinslerin de ortamdan alınması gerekiyor. Zira bu balıkların büyümesine fırsat vermiş oluyoruz. Bunlar, olağanda çok lezzetli balıklar. Balıkçılar bunları yakalayıp yiyorlar. Bu balıklar da çok obur balıklar ve tabiattaki pek çok doğal çeşidimizin yayılımını engelliyor” diye konuştu.

‘YAPAY ZEKA ENTEGRASYONU YAPACAĞIZ’

Doç. Dr. Rafet Çağrı Öztürk, “Elimize geçecek bilgilerle; müdafaa alanında bir bölgeyi balıkçılığa kapattığımız vakit nitekim belirli balık tiplerinin uzunluklarının artıp artmadığını ve bu balıkların sayısının artıp, artmadığı göreceğiz. Şu an kamera imgelerini teker teker inceleyerek balıkları kendimiz tanımlayıp, ölçüyoruz. Yakın bir vakitte yapay zeka entegrasyonu da yapacağız. Bu sayede mevsimsel olarak da balıkları takip edebileceğiz. Yapay zekayla birlikte daha da güçlendirip, otomatik olarak balıkların cinslerinin teşhisi ve sayımı yapılabilir. 2 kameramız var; belirli bir platform üzerine sabitlenmiş halde muhakkak açılarla birbirlerine bakıyor. Tıpkı bir göz vazifesi görüyoruz; milimetrik olarak da ölçebiliyorsunuz. Her bölgeye 8’er tekrarlı 4 farklı bölgede örnekleme yapıyoruz. Bu sayede tek bir örnekle göremeyeceğimiz şeyin artırılmasını sağlıyoruz” dedi.