Karbonat, kimyasal olarak ‘sodyum bikarbonat’ olarak bilinen, genellikle fırıncılıkta kabartma tozu olarak kullanılan beyaz bir toz. Ayrıca, temizlikte leke ve kiri çıkarmada etkili bir madde olarak da kullanılıyor.
Ancak son zamanlarda TikTok’ta sosyal medya fenomenleri, karbonatın doğal bir enerji kaynağı olarak etkili olduğunu öne sürüyor. Özellikle sporcular ve vücut geliştiriciler, karbonat tüketilmesinin ‘steroid’ gibi bir etki yarattığını iddia ediyor.
Bazı kullanıcılar, bir kaşık karbonatın onları saatlerce dinlenmeden koşturduğunu ifade ederken, bazıları da bu takviyenin daha önce kaldıramadıkları ağırlıkları kaldırmalarına yardımcı olduğunu belirtiyor.
Karbonatın atletik performans üzerindeki etkileri hakkında tartışmalar ise araştırmalar düzeyinde devam ediyor. Örneğin Uluslararası Spor Beslenmesi Derneği (ISSN), 2021’de karbonatın kısa süreli egzersizlerde performans artırıcı etkiler sağlayabileceğini belirtti. Pek çok uzman da karbonatın kas yorgunluğunu sınırlayarak egzersiz performansını artırabileceğine dair bazı kanıtlar olduğunu belirtse de bu faydaların yalnızca kısa bir süre için geçerli olduğunu vurguluyor. Tüm bunların dışında karbonatın böyle bir etkisi olmadığını savunanlar da var.
‘EGZERSİZDEN 60-180 DAKİKA ÖNCE KARBONAT TÜKETİLİRSE ETKİLİ OLABİLİR’
Konuyu Uzm. Dyt. Betül Merd’e danıştığımda “Karbonat ile ilgili yapılan araştırmalarda, performans üzerindeki etkileri kişiden kişiye değişebildiği kanıtlandı. Sporcular üzerinde yapılan araştırmalarda en etkili dozun egzersizden 60-180 dakika önce alınan kg başına 0,3 gram olduğu belirlendi” dedi ve ekledi:
“Atletler, yüzme sporuyla ilgilenenler, bisikletçiler ve kürekçiler üzerinde yapılan araştırmalarda ise karbonatın performansı artırdığı tespit edildi. Yapılan ek araştırmalar ise karbonatın 30 ila 60 dakika süren zorlu antrenmanlar sırasında faydalı olabileceğini gösterdi. Ayrıca sporcu deneyimlerine dayalı bazı araştırmalarda ise yan etkileri arasında şişkinlik ve gastrointestinal problemlerin ortaya çıktığı da açıklandı.”
KARBONATI SUSUZ TÜKETİYORLAR!
Sosyal medyada karbonat tüketiminin faydalarını öne süren kullanıcılar arasında Reddit’te bir kullanıcı, yatmadan önce bir çay kaşığı karbonatı maden suyuyla karıştırarak içtiğini ve sabahları yarım çay kaşığını greyfurt suyuyla karıştırarak tükettiğini paylaştı.
Aynı şekilde, TikTok’ta Marek adlı bir influencer, bir çay kaşığı karbonatın antrenmanları pozitif şekilde iyileştireceğini iddia etti. En ilginç açıklamayı ise TikToker olan Profesör Ill Will yaptı. Will karbonatı su olmadan tüketmenin antrenmanı bir üst seviyeye taşıyacağını belirtti.
Bu tarzda tüketimin son zamanlarda arttığını söyleyen Betül Merd, karbonatı susuz tüketmenin çok zararlı olduğunun altını çizdi. Merd, “Karbonatı susuz tüketmek, mukoza zarar verebilir. Böylelikle boğaz ve mideyi tahriş edebilir” dedi.
AŞIRI TÜKETİM HANGİ SAĞLIK SORUNLARA NEDEN OLABİLİR?
“Karbonatın aşırı tüketimi, vücudun sodyum dengesini bozar ve hipertansiyon, böbrek hastalıkları gibi problemlere yol açar” diyen Betül Merd, “Karbonat aşırı miktarda tüketildiğinde metabolik alkalozise neden olabilir. Sonucunda kas spazmları, kafa karışıklığı ve müdahale edilmediğinde koma gibi belirtilerle kendini belli eder. Bunun için karbonat kullanımında dikkatli ve sınırlı olmak gerekiyor” uyarısında bulundu.
Surrey County Kriket Kulübü’nde çalışan spor beslenme uzmanı Oliver Whiteman da Daily Mail’e yaptığı açıklamada “Düzenli olarak yüksek miktarda karbonat tüketmek, mide rahatsızlıklarına neden olabilir. Bu durum mide bulantısı ve ishale yol açarak, egzersiz sırasında oldukça istenmeyen bir durum yaratabilir” şeklinde konuştu.
KARBONAT DİŞLERİ BEYAZLATIP BÖBREKLERİ TEMİZLİYOR MU?
Karbonatın dişleri beyazlattığı ve böbrekleri temizlediğine dair de çok fazla paylaşım var. Peki, bunlar doğru mu?
Betül Merd, “Aşındırıcı özelliği nedeniyle karbonat yüzey lekelerini gidermede yardımcı olur. Ancak aşırı kullanım diş minesine zarar verir. Diş hekimleri, beyazlatma için kullanılan karbonatın dikkatli kullanılması gerektiği konusunda hemfikirdir” dedi.
Böbreklerde pozitif etki yaratıp yaratmadığına da değinen Merd, “Böbrek kaynaklı sorunları olanlar için uzman doktor kontrolünde karbonat tedavisi uygulanabilir. Böbrek sağlığını korumak için karbonat kullanımı tıbbi tavsiye olmadan asla yapılmamalı” ifadelerini kullandı.
İngiliz karbonatı, gıda ve ilaç sanayinde kullanılması için özel olarak üretilmiş, işlenmiş ve saflaştırılmıştır. Piyasada farklı marka ve saflık derecelerine sahip karbonatlar satılmaktadır. Karbonat söz konusu olduğunda, gıda sınıfı olan ve güvenli kullanım için etiketlenmiş ürünler tercih edilmelidir.
Betül Merd
Fotoğraflar: iStock
