Karaciğer kanserinden korunmanın 5 sırrı

Karaciğerde görülen kanserler karaciğerin kendi hücrelerinden köken alan hepatosellüler karsinom ya da kolanjio karsinom olabileceği gibi başka organlarda gelişen kanserlerde sıklıkla karaciğere metastaz yani sıçrama yaparlar. Karaciğerde gelişen kanserlerin çoğunda aslında bu metastaz yolu ile oluşan kanserlerdir ve karaciğerin kendi hücrelerinden kaynaklanan kansere oranla 20 kat daha fazla sıklıkta görülür.

“Hepatosellüler kanser” dediğimiz tip birincil kanserlerin çoğunluğunu oluşturan tiptir ve hemen her zaman hepatit B, hepatit C, alkol, karaciğerin yağlanması gibi nedenlerle hasar almış bir karaciğerde gelişirler. Bu kanserler; vücuttaki tüm organ kanserlerinin %5 idir. Kanserler içinde 6.sıklıkta görülen kanserdir. Birincil kanserlerin başka bir tipi ise karaciğerin kendi dokusunda yer alan safra kanallarından kaynaklanmış kanserlerdir ve bunlar “kolanjio kanser” diye adlandırılırlar. Bu tip kanserlerde birincil kanserlerin daha azını oluşturmakla beraber hepatosellüler tipe göre daha ölümcül seyrederler. Kolanjiyo kanserler için risk faktörleri daha az bilinmekle birlikte, safra kanallarını uzun süre etkileyen kronik iltihaplar sorumlu tutulmaktadır. Bu hastaların çoğu 65 yaş üzeridir. Safra kanallarında kist ve taş oluşumu, parazit bulunması, sigara, hepatit B ve C, kimyasal maddelere uzun süre maruz kalmak, şişmanlık, diyabet başlıca risk faktörleridir.

Dünya sağlık örgütü (WHO) 2018 yılı raporuna göre dünya genelinde 2018 yılında 9.6 milyon insan kanserden hayatını kaybetmiş olup 9.6 milyonun %8.2’si yani 782000 kişi karaciğer kanserinden hayatını kaybetmiştir.

Birincil Karaciğer Kanserinden Korunmak İçin Neler Yapılmalıdır?

Hepatosellüler kanserler hemen daima sağlıksız veya virüsle enfekte bir karaciğerde gelişirler. O halde hepatit virüslerine karşı korunmak ve karaciğerimize iyi bakmakla bu kanserden çok büyük oranda korunabiliriz. Bunun için;

1. Hepatit B ve C virüsleri ile bağışıklık durumunuzu ölçen kan tetkiki yaptırın. Karşılaşmamış iseniz hepatit B için aşı olun. Hepatit B ve C den korunmak için kan temasından uzak olmak gerekir. Bunun için diş tedavisi, dövme, piercing, manikür, pedikür, akupunktur gibi işlem yapılan yerlerin hijyenik olduğundan emin olun. Diş fırçası, tıraş bıçağı, jilet, tırnak makası gibi kişisel eşyalarınızı ortak kullanmayın. Uzun yıllardır hepatit B ve hepatit C taşıyıcısı olan kişilerde yıllık kanser gelişim riski %0.1-3 arasındadır.
2. Alkolden uzak durun. Düzenli alkol kullanımı doğrudan karaciğerde hasara ve siroz gelişmesine yol açar. Karaciğerde siroz gelişen kişilerinde hayat boyu 1/3’ünde karaciğer kanseri gelişir.
3. Obeziteden kaçının. Karaciğerinde yağlanmaya ilaveten yoğun iltihapta gelişmiş olan kişilerde 10 yıl içinde karaciğerde siroz veya kanser gelişme riski %5-10 arasındadır.
4. Kan şekerinizi kontrol edin. Diyabet karaciğer kanseri için bir risk faktörüdür. Tip 2 diyabet hastalarında karaciğer kanseri gelişme riski 2-3 kat daha fazladır. İnsülin direnci aynı zamanda karaciğerde yağlanma, kronik iltihap ve siroz oluşturularak da kanser riski artışına yol açar.
5. Toksinlerden uzak durun. Gerek gıdalarda gerek endüstride toksinlere maruziyete karşı dikkatli olun. Beklemiş veya nemli ortamlarda kötü koşullarda saklanmış kuru gıdalarda üreyen aflatoksin dediğimiz gizli küfe uzun yıllar maruz kalmak karaciğer kanserine sebep olabildiği için bu tip besinleri tüketmeyin. Yine endüstride kullanılan kimyasal maddeler olan solventlerin (çözücü) solunması ya da cilde teması yoluyla karaciğerde hasara yol açabildikleri bilinmektedir. Bu kimyasal maddeler tarım ilaçlarının içinde de kullanılabilmektedir. Bu tip kimyasal maddelere de uzun süreli maruz kalmamaya özen gösterin.
6. 
   Prof. Dr. Onur YAPRAK
7. Genel Cerrahi Uzmanı