Kanser, beden hücrelerinin olağandışı bir biçimde büyüyüp çoğalması sonucu oluşan bir hastalıktır. Genetik mutasyonlar yahut çevresel faktörler üzere birçok etken kansere neden olabilir.
Kanser, birçok farklı cinste ortaya çıkabilir ve tedavi seçenekleri çeşidine nazaran değişebilir. Erken teşhis kıymetlidir zira tedavi talihini artırabilir.
Kanser, genetik ve çevresel faktörlerin karmaşık etkileşimleri sonucunda ortaya çıkabilir. İşte kanserin oluşumunda rol oynayan birtakım ana faktörler:
Genetik Faktörler: Birtakım kanser cinsleri genetik mutasyonlardan kaynaklanabilir. Bu mutasyonlar, hücrelerin olağan büyüme nizamını denetim eden genlerdeki değişikliklerden kaynaklanabilir. Ailesel geçiş gösterebilen kimi kanser tipleri vardır, yani makul genetik mutasyonlar aile üyeleri ortasında aktarılabilir.
Çevresel Faktörler: Çevresel faktörler, kanser riskini artırabilir. Bunlar ortasında sigara içmek, ziyanlı kimyasallara maruz kalmak, radyasyon (örneğin, güneş ışınları veya radyoterapi), kimi enfeksiyonlar (örneğin, HPV gibi), obezite ve makus beslenme alışkanlıkları yer alabilir. Çevresel faktörler kanser riskini artırabilir, fakat her vakit kanser gelişimine neden olmaz.
Yaş: Yaş, kanser riskini artıran bir faktördür. Zira hücrelerin bölünme ve tamirat yeteneği yaşla birlikte azalabilir, bu da kanser riskini artırabilir.
Bağışıklık Sistemi Zayıflığı: Bağışıklık sistemi zayıfladığında, beden kanser hücrelerini tanıyıp yok etme yeteneğini kaybedebilir. HIV/AIDS üzere bağışıklık sistemini zayıflatan durumlar kanser riskini artırabilir.
Hormonal Faktörler: Hormonlar birtakım kanser tiplerinin gelişimini etkileyebilir. Örneğin, göğüs kanseri hormonal faktörlere hassastır.
Kanserin erken belirtileri, çoklukla ileri evre belirtilerinden daha fazla dikkat çeker. Bunun nedeni, kanseri erken evrelerde tespit etmenin tedavi sürecini daha kolay hale getirmesidir.
Kanserle ilgili yapılan son araştırmalarda yen bilgileri gün yüzüne çıkardı. Bu görüş, BMC Palliative Deva mecmuasında yayımlanan bir araştırma tarafından da desteklenmektedir.
Araştırmacılar, en yaygın ve şiddetli semptomları tespit etmek emeliyle palyatif bakım ünitesindeki bir hasta kümesini incelediler. İlerlemiş kanser hastalarının semptom şiddetini kıymetlendiren bu çalışma, semptomların uygunlaşması ile alakalı faktörleri de araştırdı.
Cancer Research UK’ye nazaran, palyatif tedavinin gayesi semptomları hafifletmek ve ömür kalitesini güzelleştirmektir. Rahatsız edici semptomlar, hastalığın rastgele bir etabında ortaya çıkabilir ve palyatif tedavi bu durumda devreye girer.
Hayır kurumu, “İlerlemiş kanserde palyatif tedavi, tedavi edilemese bile birinin daha uzun ve daha rahat yaşamasına yardımcı olabilir” diyor.
Çalışma, Ekim 2004 ile Aralık 2009 ortasında Tayvan’da bir palyatif bakım ünitesinde yürütülmüştür. Belirti yoğunluğu, “Belirti Bildirim Formu” ile sıfırdan dörde kadar bir ölçekte derecelendirilerek ölçüldü (sıfır hiç, dört aşırı).
Bu değerlendirmeler palyatif bakım ünitesinde birinci, üçüncü, beşinci ve yedinci günlerde yapıldı. Çalışma dataları, rutin klinik kayıtlar ve hastaların demografik bilgilerini de içermekteydi.
KANSER HASTALARINDAKİ EN YAYGIN SEMPTOMLAR
Araştırma sonuçlarına nazaran, 824 ileri kanser hastası ortasında en yaygın ve şiddetli semptomlar ağrı, iştahsızlık ve kabızlıktı. Bu semptomların hastalığın erken evrelerinde de görülebileceği vurgulanmaktadır.
Ayrıca iştirakçilerin yaşının, semptomların ciddiyeti üzerinde tesirli olduğu tespit edilmiştir.
65 yaş ve üzerindeki hastalar, ağrı, uyku bozukluğu, depresyon ve anksiyete ölçeklerinde daha genç hastalara nazaran daha düşük puanlara sahiptiler.
Kadın hastalar ise kusma, iştahsızlık, ödem (şişme), depresyon ve anksiyete ölçeklerinde erkek hastalara nazaran daha yüksek puanlar almışlardır.
İlerlemiş kansere karşı çeşitli duygusal reaksiyonlar vermek epeyce yaygındır. Bu durum şok, dehşet ve öfke üzere hislere yol açabilir.
Macmillan Cancer Support’a nazaran, bu hisleri vakitle yönetmek ekseriyetle daha kolay hale gelir ve kararlar verilmeye, planlar yapılmaya başlanır. Hayır kurumu, “İlerlemiş kanserle uğraşırken çevre, aile ve arkadaşlar önemli bir destek kaynağı olabilir” diyor.
“Aileniz ve arkadaşlarınız, hastalığınız ve tedaviniz hakkında ne kadar konuşmak istediğinizden emin olmayabilir. Bu konuda konuşmanızı bekliyor olabilirler.”
KANSERDEN KORUNMAK İÇİN ALINABİLECEK ÖNLEMLER
Kanserden korunmak ve kanser riskini en aza indirmek için sağlıklı bir ömür benimsemelisiniz.
Sigara içmek, kanser riskini artıran değerli bir faktördür. Sigara içiyorsanız bırakmak ve pasif içicilikten kaçınmak çok kıymetlidir.
SAĞLIKLI BESLENME VE FİZİKÎ AKTİVİTE
Dengeli ve sağlıklı beslenmek, kanser riskini azaltabilir. Zerzevat, meyve, tam tahıllar ve düşük yağlı protein kaynakları içeren bir beslenme planı benimsemek yararlı olabilir.Düzenli fizikî aktivite yapmak, kanser riskini azaltabilir. Haftada en az 150 dakika orta şiddette yahut 75 dakika yüksek şiddette aerobik idman yapılması önerilir.
Obezite ve çok kilo, birçok kanser çeşidi için risk faktörü olabilir. Sağlıklı bir beden tartısını korumak, kanser riskini azaltabilir.Alkol tüketimi, kimi kanser cinsleri için risk faktörüdür. Sıhhat otoriteleri ekseriyetle bayanlar için günde bir, erkekler için günde iki standart içkiyi geçmemelerini önerir.
GÜNEŞ IŞINLARININ ZİYANLI TESİRLERİNDEN KORUNUN
Güneş ışınlarına maruz kalmayı azaltmak için güneş kremi kullanmak, şapka takmak ve gölgelerde kalmak cilt kanseri riskini azaltabilir.Bazı virüsler kanser riskini artırabilir. Örneğin, HPV aşısı rahim ağzı kanseri ve başka kimi kanser tiplerini önlemeye yardımcı olabilir.
ERKEN TEŞHİS HAYAT KURTARIR
Erken teşhis, kanserin tedavi edilebilirliğini artırabilir. Makul kanser tiplerinde sistemli taramalar yapılması, potansiyel kanser belirtilerinin erken fark edilmesini sağlar.Zararlı kimyasallar, radyasyon ve başka çevresel kirliliklerden kaçınmak, kanser riskini azaltabilir.
Bu tedbirler kanser riskini azaltmaya yardımcı olabilir lakin kanserin büsbütün önlenmesi mümkün olmayabilir. Sağlıklı yaşam tarzı seçimleri ve nizamlı sıhhat denetimleri, kanserle çabada kıymetli bir rol oynar.
