Jüpiter’in büyük kırmızı lekesine bir şeyler oluyor

Jüpiter’in atmosferinde belki de binlerce yıldır dinmeyen muazzam bir fırtına nedeniyle oluşan Büyük Kırmızı Leke ya da İngilizce’deki kısaltmasıyla GRS (Great Red Spot) hakkındaki yeni müşahedeler, bu gizemli bulut oluşumu hakkında şaşırtan yeni bulgular ortaya koydu.

90 gün boyunca yapılan sistemli gözlemlerde, eliptik biçimin büyük ölçüde boyut değiştirebildiği ve farklı istikametlerde ezilebildiği fark edildi. Bu da daha evvel GRS hakkında düşündüğümüz, daha kararlı ve stabil durumun bilakis işaret ediyor.

Aslında bu dev lekenin formunun değişmesi pek de beklenmedik bir şey değil; bilim insanları bunun teorik olarak mümkün olduğunu biliyor ve bu sonucu bekliyordu. Sonuçta bu leke katı bir kaya değil, bir bulut kümesi… Ve rüzgarların istikamet değiştirmesiyle dağılması kaçınılmaz. Ancak bu kadar büyük değişimler birinci kere görülüyor.

Asıl şaşırtan olan bu lekenin tahminen binlerce yıldır orada bu biçimini koruyor olması. Açıkçası kimse lekenin ne kadar vakittir orada olduğunu kesin olarak bilmiyor.

Ancak son birkaç yılda lekenin boyutu muhakkak küçüldü. Öte yandan Aralık 2023 ile Mart 2024 ortasındaki müşahedeler, bu lekenin güya bir gerilim topu üzere itilip sıkıştırılıyormuş üzere göründüğünü ortaya koydu.

Bu leke ne yapmaya çalışıyor?

NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden bilim insanı Amy Simon bir açıklamada şöyle söyledi: “Hafifçe değiştiğini bilsek de, boyutunun bu kadar fazla salınmasını beklemiyorduk. Bildiğimiz kadarıyla, daha evvel bu türlü bir şey kaydedilmedi. Bu, GRS’nin doğru görüntüleme ritmine sahip olduğumuz ilk deneyim. Hubble’ın yüksek çözünürlüğüyle, GRS’nin daha süratli ve daha yavaş hareket ederken birebir anda kesin olarak içeri ve dışarı sıkıştığını söyleyebiliriz. Bu çok beklenmedik bir durumdu ve şu anda bu hareketin nedenini hidrodinamik olarak açıklayamıyoruz.“

Filmlere de mevzu olan Jüpiter ve üzerindeki dev kırmızı leke hakkındaki gizemler giderek büyüyor ve şimdilik ona ulaşıp ayrıntılı inceleme talihimiz yok. Bulut kütlesinin içindeki basıncın ve atmosfer kaidelerinin dünya üretimi bir uzay aracı için çok yırtıcı olduğu düşünülüyor.