Emre ERGÜL
Ev satın almak isteyenler, size yeterli şanslar… Konut maliyetleri tüm vakitlerin en yüksek seviyesinde… Uygun fiyat krizi… Bu okuduklarınız, Amerikan basınında atılan başlıklar… Başlıklara neden olan şey ise, dünyaca ünlü Harvard Üniversitesi’ne bağlı Konut Çalışmaları Ortak Merkezi’nin yayınladığı son gayrımenkul raporu… Pandemi sonrası boşalan ve uzaktan çalışma sistemi yüzünden boş kalan ofisler yüzünden yeni bir emlak krizi yaşamasından korkulan ABD’de konut almak da hayâl oldu…
“Yüksek mesken fiyatları ve faiz oranları, konut satın alma maliyetlerini tarihi yüksekliklere çıkardı” diye başlayan rapora nazaran, ABD’de kiracıların yüzde 5.8’i ortalama fiyatlı bir mesken almaya gücü yetiyor. Zira konut sahibi olma hayâli olan kiracılar en az 30 yılın en değerli konut piyasasıyla karşı karşıya. Nedeni de konut maliyetlerinin yüksek olmaya devam etmesi, ortalama fiyatlı bir mesken satın almanın aylık maliyeti, emlak vergileri ve sigortanın yüksek olması… Rapora nazaran, “yüksek mesken fiyatları ve faiz oranları, konut satın alma maliyetlerini tarihi yüksekliklere çıkardı, milyonlarca potansiyel birinci kere alıcıyı fiyatlandırdı, konut sahibi olma büyümesini yavaşlattı ve ırklar ortası mesken sahipliği uçurumlarını şiddetlendirdi.”
Ev sahibi olmak için gerekli gelir yalnızca 2.6 milyonda var
Ortalama bir konut sahibi olmak isteyen kiracıların hanesine giren yıllık gelirin 120 bin dolar olarak belirlenmesi, kiracıların mesken sahibi olmasını “fiyatlandırılıyor.” ABD Nüfus İdaresi’nin Amerikan Topluluğu Araştırması’na nazaran, ülke genelindeki kiracıların sırf yüzde 5.8’i (yaklaşık 2.6 milyon kiralık hane) ortalama fiyatlı bir mesken almaya yetecek gelire, yüzde 3.5 peşinat ödemesine ve bu yılın birinci çeyreğinde yüzde 3 kapanış maliyetine sahip… Bahsedilen bu iki yüzde, kabaca 25 bin 300 dolar nakit verilmesi manasına geliyor. Harvard raporuna nazaran, kiracıların sırf yüzde 12’si bu kritere ulaşabiliyor.
“Mortgage talebi düştü satın alınabilirlik geriledi”
Mortgage News Daily’e nazaran ABD’de ipotek oranları şu anda yüzde 7’nin üzerinde. Gayrımenkul satışı yapılan Realtor. com isimli sitenin Baş Ekonomisti Danielle Hale, “Bizim sitedeki ortalama liste fiyatı Mayıs 2019’dan bu yana yüzde 37.5 arttı… Artan ipotek oranlarıyla birleştiğinde satın alınabilirlik geriledi ve bir kırılma noktasına gelebilir” dedi.
İlk konut alma yaşı 33’ten 35’e yükseldi
Mortgage talebindeki düşüş, kiracı olarak konut almanın ne kadar güç olduğunun bir göstergesi. Harvard’a nazaran, birinci defa mesken satın alanlar için oluşturulan birincil ipotek oranı 2023’te yüzde 17, bir evvelki yıl ise yüzde 22’ydi. “Bazı beşerler hayatlarının daha sonraki bir etabında, daha fazla paraya sahip olduklarında birinci kere konut satın alıyorlar” diye yazan Harvard araştırmacılarına nazaran, birinci sefer konut satın alan bireyler 2023’te ortalama 35 yaşındayken, 1990’larda 30 ila 33 yaş aralığındaydı.
Fed’den “sağlam temel” beklentisi
Harvard raporunu manşete çeken Market Watch isimli yayın kuruluşu da gözlerin Amerikan Merkez Bankası’nda (Fed) olduğunu yazdı: “Fed’in yapması gereken; enflasyonu yüzde 2 maksadına geri getirmek, finansal sistemi uzun vadede ekonomik büyümeyi destekleyecek ve ipotekler de dahil olmak üzere faiz oranlarını düşürecek sağlam temele oturtmaktır.”
