John Hopkins Üniversitesi İktisat Profesörü Steve Hanke, Türk iktisadı hakkında değerlendirmelerde bulundu. Hanke, enflasyonla çabada kalıcı tahlilin para şurasından geçtiğini söyledi.
CNBCE’ye konuşan Hanke, Türkiye’de yaşanan enlasyonu ölçtüğünü ve “Türkiye’nin şu anki resmi enflasyon oranı yıllık yüzde 75 ve bu oran her ay güncelleniyor. Benim güncel enflasyon ölçümüm ise yıllık yüzde 41 gibi çok daha düşük bir seviyede” dedi.
Ölçümlerimi günlük olarak, yüksek frekanslı datalar kullanarak yaptığını belirten Hanke, “Bu nedenle, yaptığım bu enflasyon ölçümleri genellikle resmi ölçümlerin önünde hareket ederler. Başka bir deyişle, Türkiye’nin resmi enflasyon ölçümleri benim ölçümlerimi takip eder. Bu da basit bir ifadeyle resmi enflasyon oranlarının düşmeye başlayacağına işaret ediyor. Bu iyi bir haber. Ancak, Türkiye’nin yıllık yüzde 5 enflasyon hedefine ulaşması için hala kat edilecek uzun bir yolu var” açıklamasına bulundu.
Hanke, “Şu anki faiz oranının enflasyonla mücadele için yeterli olduğunu düşünüyor musunuz?” sorusuna şöyle karşılık verdi:
“Merkez Bankası’nın 27 Haziran’da yapacağı toplantıda, TCMB’nin faiz oranını yüzde 50 seviyesinden artırmasını önerirdim. Geniş tanımlı M3 para arzı hala yıllık olarak yüzde 36,2 oranında artıyor. Bu oran Türkiye’nin enflasyon hedefi olan yüzde 5’e ulaşmasıyla tutarlı olan yaklaşık yüzde ’12’lik Hanke’nin Altın Büyüme Oranı’ndan’ üç kat daha yüksek”
TCMB’ye öneri
TL’nin dolar karşısındaki paha kaybını önlemek içn Hanke, TCMB’ye faiz artırımı önerisinde bulundu. Hanke, “Eğer faiz oranının artırılması önerim gerçekleşirse, TL muhtemelen ‘istikrarlı’ olacaktır” dedi.
“Merkez Bankası başkanının değiştirilmesini yapısal bir reform olarak nitelendiremeyiz” diyen Hanke, “Merkez bankasını bir ‘para kurulu’ kısıtlamasına almak yapısal bir reform olarak nitelendirilebilir. Üstelik, bu Türkiye’de yapılacak en önemli reformlardan biri olurdu. Ayrıca, Başkan Ronald Reagan’ın özelleştirme danışmanı olarak, çok gereksinim duyulan özelleştirmeyi de yapısal ıslahatlar listesinin üst sıralarına taşırdım. Ayrıyeten, Türk iş dünyasının üzerindeki bürokratik baskının kaldırılması da ıslahat olarak nitelendirilebilir.” değerlendirmesinde bulundu.
“Para kurulu”
Kurt Schuler ile birlikte yazdığı “Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Para Kurulları” adlı kitabında Türkiye için para kurulunu ayrıntılarını ortaya koyduğunu belirten Hanke, açıklamasında şöyle konuştu:
“1990’ların başından beri Türkiye’deki gelişmeleri dikkatle takip ediyorum ve bana nazaran TL’yi istikrara kavuşturmanın ayrıca enflasyonu bir kez ve kesin bir şekilde sonlandırmanın en iyi yolunun TCMB’yi bir ‘para kurulu’ kısıtlamasına almak olduğuna karar verdim. Bunu, 1997 yılında Bulgaristan Devlet Başkanı Petar Stoyanov’un baş ekonomi danışmanı olduğum dönemde Bulgaristan Merkez Bankası’nda yaptım.
1997’de Bulgaristan, aşırı enflasyon ve bankacılık krizleriyle karşı karşıyaydı. Temmuz ayında para kurulu kurulduğunda, aşırı enflasyon hemen durdu. 1998 yılına gelindiğinde bankacılık sistemi sağlamdı, para piyasası faiz oranları üç haneli rakamlardan ortalama yüzde 2,4’e düştü, büyük ölçüdeki mali açık yerini mali fazlaya bıraktı, derin ekonomik depresyon ekonomik büyümeye dönüştü ve Bulgaristan’ın döviz rezervleri üç kattan fazla arttı. IMF, para kurulunu övgüyle karşıladı. Bugün, para kurulu sayesinde, Bulgaristan, Estonya’nın akabinde Avrupa Birliği’ndeki en düşük ikinci borç-GSYİH oranına sahip.
Peki para kurulu nedir? Bir para kurulu, talep üzerine sabit bir döviz kuru üzerinden bir yabancı çapa para birimine çevrilebilen banknot ve madeni paralar çıkarır. Parasal yükümlülüklerinin yüzde 100’üne eşit çapa para ünitesi rezervi bulundurmak zorundadır. Bir para kurulu, rastgele bir takdir yetkisine sahip olarak para siyaseti uygulayamaz ve kredi veremez. Şuranın uygulamakta olduğu bir döviz kuru siyaseti vardır fakat para siyaseti yoktur. Tek fonksiyonu, çıkardığı mahallî para ünitesini sabit bir oran üzerinden çapa olarak kullanılan rezerv para ünitesi ile değiştirmektir. Bu nedenle, bir para konseyinin para ünitesi, çapa para ünitesinin klonudur. Kurt Schuler ile birlikte yazdığım “Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Para Kurulları” isimli kitabımda Türkiye için para heyetini detaylarını ortaya koymuştum”
