Efelik Kültürü Teröristlerle Aynı Kefeye Konulamaz

Aydın’ın Nazilli ilçesinde araştırmacı yazarlar basın toplantısı düzenleyerek DEM Parti İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder’in bir televizyon kanalında ‘Efelik’ kültürünü teröristlerle tıpkı kefeye koymasını şiddetle kınadı.

Nazilli’de yaşayan araştırmacı-tarihçi muharrirler İbrahim Kiraz, Osman Girgin, Sabahattin Burhan, Abdullah Kırkık, Nazilli Gazeteciler Cemiyetinde basın toplantısı düzenleyerek geçtiğimiz günlerde özel bir televizyon kanalında ‘Efelik’ kültürünü teröristlerle birebir kefeye koyan DEM Parti İstanbul Milletvekili, TBMM Başkanvekili Sırrı Süreyya Başkan’ı kınadı. İlçede vazife yapan mahallî ve ulusal basın mensuplarına açıklama yapan müellifler, devleti yaşatmaya, muhafazaya çalışan ‘Efelik kültürü’ ile devleti yıkmaya çalışan teröristlerin tıpkı kefeye konulmasının büyük bir kusur olduğunu tabir ettiler. Milletvekili Önder’in kullanmış olduğu ‘Ege’nin teröristleri’ tabiri ile devleti yıkma maksadı güden terör örgütlerini meşrulaştırma uğraşında olduğunu belirten muharrirler benzetmeye reaksiyon gösterdi.

Atatürk’ten Demirci Mehmet Efe’ye övgü dolu mektup

Nazilli Gazeteciler Cemiyeti Lideri Ümit Özmen ve cemiyet üyesi basın mensuplarının sorularını cevaplayan Demirci Mehmet Efe kitabının müellifi İbrahim Kiraz, “Demirci Mehmet Efe kitabının yazarıyım. Arkadaşlar; efeler hiçbir vakit terörist olmamıştır. Efeler Ulusal Gayret içerisinde ülkemizin kurtarılması için savaşmış olan ulusal kahramanlardır. Atatürk; ulusal kahramanları şu biçimde anlatıyor: ‘Böylece 1919 yılı Haziran ortalarında Aydın Cephesi kuruldu. Bu bölgede bulunan 57. Tümen Komutanı Albay Mehmet Şefik Bey ve Tümen Topçu Komutanı Binbaşı Hakkı Bey idi. Ulusal Kuvvetlerin başında da Yürük Ali Efe ve Demirci Mehmet Efe vardı. Sonunda Demirci Mehmet Efe üstünlük sağlayarak Aydın Cephe Komutanlığı’nın tamamını eline aldı. Daha evvel yeri geldiğinde bildirmiştim ki sonradan oraya gönderdiğim Albay Refet Bey de Demirci Mehmet Efe’nin komutanlığını kabul eylemiştir.’ Görüyorsunuz, ülkemiz işgal altında. Bu işgali ortadan kaldırmak için Demirci Mehmet Efeler, Yürük Ali Efeler, öbür efe kümelerinin hepsi dağdan inerek Kurtuluş Savaşı’na katılıyorlar ve ülkemizin kurtarılması için ellerinden gelen her türlü çabayı gösteriyorlar. Anadolu’nun içlerinde çok sayıda isyanlar çıkıyor. Bu isyanların bastırılmasında efelerin görevlendirilmesi kararlaştırılıyor. ve bunlar gidiyorlar, o isyanları bastırıyorlar. Mesela o isyanları bastırdıktan sonra Atatürk onlara, Demirci Mehmet’e şu mektubu yazıyor; ‘Umum Kumandan Demirci Mehmet Efe kardeşime. Kahraman Efelerinizi size gönderiyorum Aydın’ın doğru, özlü ve fedakar evlatları. Bolu ve Düzce havalisinde memleketimizdeki gavurların esaretine düşürmeye çalışan hainleri ve kahramanca ve fedakarca yok ettiler. Vatanımıza büyük hizmet ifa ettiler. Allah iki cihanda aziz etsin kendilerini ve umum kumandanları olan zatı alinize. Büyük Millet Meclisi’nin kalbi ve samimi teşekküratımı takdim eder, gözlerinizden öperim. Kardeşim efendim. Mustafa Kemal Büyük Millet Meclisi Vekili. 11.06.1920.'”

“Vatanın kurtuluşu için savaşan şahıslar terörist olabilir mi?”

Konuşmasını sürdüren Kiraz, “Yine Demirci Mehmet Efe ve başka efelerin asker toplamaları var. Bunlar kim için asker topluyorlar, vatanın kurtarılması için. Vatanın kurtuluşu için savaşan bireyler terörist olabilir mi? Şayet vatanın kurtarılması için bunlar teröristse ben de teröristim! Bu ülkenin o günkü problemlerini ortadan kaldırmak için efelerin silahlarına sarılıp düşmanın üzerine gitmesi ve düşmanı bu topraklardan atmalarıydı” dedi.

“Efeler, halkın ırzına, namusuna dokunmaz”

Efelerin, kesinlikle halkın ırzına, namusuna dokunmadığını ifade eden Kiraz, şunları kaydetti:

“Efeler, kimsesizi korur, fakire yardım eder, elinden geldiği kadar haksızlığı, adaletsizliği ortadan kaldırır. Ancak kimi şahıslar vardır, efelerin giysilerini giyerek dağa çıkarlar, onu-bunu soyarlar, onun-bunun ırzına geçerler. Bunlara efelik kültürüne nazaran ‘çalıkakıcı’ derler. Bu bölgede o devirde bir sürü çalıkakıcı türüyor. O çalıkakıcıların ortadan kaldırılması için Demirci Mehmet Efe, bu bölgede hafiye kümesi oluşturuyor. ve o devirde Demirci Mehmet Efendi’nin 459 tane karakolu var. Bu ülkenin kurtarılması ve o bölgedeki insanların rahat bir şekilde hareket etmesi, eşkıyalardan korunması için o bölgelere çok sayıda hafiye gönderiyor. Mesela bu hafiyenin başında da o dönemde ‘Keklik Fadime’ isminde bir tane bayan efe var. Keklik Fadime, Karacasuludur. Karıncalı Dağı’nda yetişmiştir. Demirci Mehmet Efe’ye katılır. Ona silah eğitimi verirler. O da ‘kızan’ olarak devam eder. Daha sonra kendi Efe Grubu’nu oluşturur. 567 tane bayanlardan oluşan kızanları var. Bu Efe Buharkent- Çubuk Dağı eteklerindeki savaşın temel yönlendirici ve yöneticisidir. Yani çalıkakıcıyla efeleri ayırt etmek lazım. Çalıkakıcı dediğimiz bireyler toplumda eşkıyadır. İnsanları soyar, onun bunun ırzında gözleri vardır. Fakat efelerin o denli bir şeyi yok. Efeler dürüsttür. 57. Tümen Kumandanı Albay Şefik’in sözleri ile efeler; ‘Özellikle Demirci, namusluydu, dürüsttü. Her şeyden evvel yapacağı şeyi bizimle konuşurdu. Vatanını seven bir vatanseverdi. Ben bunlarda gördüğüm terbiyeyi öteki bir kümelerde görmedim’ diyor.”

“Birisi yıkmaya, başkası yapmaya çalışıyor”

Araştırmacı-Yazar Osman Girgin de konuşmasında, “Birilerinin kendilerini efelerle kıyaslaması kendilerini hatasız ilan etme üzere oluyor. Fakat eşkıya manasında düşünürsek memleketin her tarafında eşkıya var ve bu eşkıyalar kendilerine nazaran beraberse onlar esasen eşkıyalık yapıyorlar ve eşkıyadır. Lakin efelik ve efeler farklı bir olay. Bu bir kültür sorunu. Yani Ege Bölgesi’ndeki buradaki efelik, devletin olmadığı bir vakit da adaleti tahsis etmek için kurulmuş. Milletin canını, malını, namusunu kurtarmak için kurulmuş. Artık bununla birileri kıyaslamaya kalkarsa bunları zemzem suyu ile yıkansalar tekrar olmaz. Zira devleti tekrar ayağa kaldırmaya çalışan bir Efelik Teşkilatı Ege Bölgesi’nde, devleti yıkmaya çalışan bir teşkilat yahut mevcut devleti hiçe sayan bir teşkilat, konuştukları teşkilat. Zati konuşmaya bile gerek yok. Zira o vakit onlar kendilerine nazaran resmiyet kazanmış olacaklar. Ortadaki fark çok büyük. Zira birisi yıkmaya çalışıyor, birisi yapmaya çalışıyor. ve efelik kültürü dememizin içinde yaşanmışlıkların tamamı var. Bu milletin töresi var, ulusal ve manevi pahalar var. Zira zati ulusal ve manevi pahalar olmadan efelik ayakta kalamayacağına nazaran zira halkın kendisi ve efeye katılan, efeliğe katılan, kızanlığa katılan binlerce insan var. Onun için birbirleri ile kıyaslanacak şeyler değil. ve kendilerini hiç aklamaya çalışmasınlar. Buradan onlara ekmek çıkmaz” dedi.

“Bunları muhakkak ve katiyen kınıyorum”

Son olarak Yazar Kiraz, “Efelerin yapmış olduğu çok büyük hizmetler var. Anlatmakla bitmez. Efeleri lisanına dolayarak, efeleri kötülemeye çalışan hainleri kınıyorum. Efe, bu ülkenin göz bebeğidir. Bu ülkenin kurtarılması için ellerinden gelen her şeyi yapmışlardır. Böylesine ulusal kahramanları kötüleyen beşerler toplumun içerisinde yüzü olmayan beşerler. Ben onların yüzsüz olduğunu düşünüyorum. Bunları katiyen ve katiyetle kınıyorum” sözlerine yer verdi. – AYDIN