Güneşimizin yaydığı muazzam ışık ölçüsünü kolay bir halde anlatmak pek kolay değil. Lakin yıldızımızın parlaklığı neredeyse 400 milyar megavattır ve Dünya bunun %0,0000001’inden daha azını alır. Bu neredeyse inanılmaz güçten güneş panelleri üzere teknolojiler sayesinde faydalanmaya çalışsak da, insanlığın şu anda sahip olmadığı fakat hayal ettiği teorik bir usul daha bulunuyor: Dyson küresi.
Dyson küresi nedir?
Bir Dyson küresi, bir yıldızı güç toplayan milyonlarca kilometre yarıçapında bir küreyle çevrelemeyi öngören teorik bir mega yapı çeşididir. Lakin bunun bütün bir küre olması gerekmiyor ve daha gerçekçi (ve teorik olarak daha kolay oluşturulabilecek) teklifler ekseriyetle bu mega yapıyı, kelam konusu enerjiyi toplayan ve daha sonra merkezlere yahut gezegenlere aktaran bir güneş paneli sürüsü olarak görür. Bunlara özel olarak Dyson sürüleri denir.
Böyle bir yapı fikrinin birinci defa ortaya atılması, başlangıçta bilimkurgudan, Olaf Stapledon’ın Star Maker isimli romanından geldi. Fizikçi Freeman Dyson, 1960 yılında bunu önemli bir bilimsel kavram olarak inceleyen kişi oldu, lakin bir yıldızın etrafına kurulacak katı bir kabuğun standart tasvirini imkansız olarak gördü.
Böyle bir mega yapı, iki temel nedenden ötürü dikkat cazipti. Öncelikle, güç gereksinimi duyan gelişmiş bir uygarlığın yıldızının gücünün mümkün olduğunca fazlasını kullanmaya çalışması epeyce makul görülüyordu. İkinci neden ise, şayet bu Dyson küreleri kainatta mevcutsa, yani uzaylı bir gelişmiş uygarlık tarafından zati inşa edildiyse, onları görebilmemiz gerekiyordu. Yani bu yapılar bize, uzaylıları bulma imkanı sağlayabilirdi. Ne yazık ki (veya bakış açınıza göre neyse ki) şimdiye kadar yapılan aramalar yalnızca bir sürü yanlış alarm verdi.
Yedi mümkün adayın, birebir görüş sınırında uzak galaksileri tespit eden müşahedeler olduğu ortaya çıktı. Yıllardır değişen parlaklığıyla gökbilimcileri şaşırtan Boyajian yıldızı, bir Dyson küresi barındırmakla pek de önemli olmayan bir biçimde suçlandı, lakin bu argümanı nitekim destekleyen hiçbir bulgu bulunmadı.
Kara delikler de denkleme giriyor
Bilim insanlarının kozmostaki aramaları devam ediyor olsa da, yalnızca birkaç yıl evvel bu mega yapıların kesinlikle bir yıldız etrafında kurulması gerekmediği bulundu. Araştırmacılar bir Dyson küresinin bir kara deliğin etrafında da çalışarak güç üretebileceğini belirledi.
Ancak Dyson küreleri hakkındaki tahminen en kıymetli sorulardan biri, bir uygarlığın sahiden bu kadar fazla güce muhtaçlık duyması için ne kadar gelişmiş olması gerektiği olabilir. Sovyet astronom Nikolai Kardashev tarafından tasarlanan ve bir medeniyetin güç tüketimine nazaran teknolojik düzeyini pahalandıran ölçeğe nazaran, Tip I uygarlıklar gezegeninde mevcut tüm güce erişebilirler. Dünya ve insanlık olarak biz şimdi bu noktaya bile ulaşabilmiş değiliz. Tip II uygarlıklar ise direkt yıldızların gücünü kullanabilir ve Dyson küresi üzere mega yapılar, bu çeşit medeniyetler için mantıklı olacaktır.
Ancak Tip II uygarlıkların ne kadar mantıklı olduğu bile değerli bir soru olabilir. NASA’nın yakın vakitte yaptığı bir çalışma, Dünya’daki ömrün gerçekçi bir ekstrapolasyonuna bakıldığında, bir Dyson küresinin bizim işimize yaramayacağını öne sürüyor. Öncelikle bu türlü bir sistem için Merkür’ü feda etmemiz gerekiyor ve sistemimizdeki bu küçük gezegeni umursamasak bile, bu türlü bir mega yapıya (en azından gerçekten uzun bir süre boyunca) muhtaçlığımız olmayacak. Çalışma, yüksek hayat standardına sahip 30 milyarlık bir insan nüfusunun bile gezegenimize ulaşan güneş ışığından daha azını kullanacağını gösteriyor.
Yine de bu yapıların muhakkak gereksiz olduğunu ve hiçbir vakit gerekli olmayacağını kesin olarak söylememiz mümkün değil. Gelecekte yapılacak kimi teknolojik atılımlar bu türlü bir yapıyı gerektirecek güç muhtaçlıkları doğurabilir. Ayrıyeten bütün bunlar, astronomların 2.880 galakside galaksi çapına yayılmış medeniyetlere yönelik düşük frekanslı aramalar üzere çalışmalarla bu yapıları ve bunların oluşturacağı güç salınımlarını aramalarını engellemiyor.
