Uluslararası Jeoloji Bilimleri Birliğince (IUGS) başlatılan ve UNESCO tarafından da desteklenen proje kapsamında hayata geçilen “Dünyanın En Önemli 100 Jeositi (jeokojik miras) Listesi” için 14 Mart’ta “Ulusal ve Uluslararası Görünürlük İçin Türkiye’nin En Kıymetli 100 Jeolojik Mirası ve Anahtar Jeolojik Alanlarının Belirlenmesi Çalıştayı” düzenlendi.
UNESCO Türkiye Ulusal Komitesi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası ve Jeolojik Mirası Müdafaa Derneği tarafından gerçekleştirilen çalıştayda Türkiye’deki önemli jeolojik noktalar ve anahtar jeolojik alanlar belirlendi.
Çalıştayda tespit edilen 171 jeolojik alandan Burdur’un Yeşilova ilçesindeki Salda Gölü ve Bitlis’teki Nemrut Krater Gölü ve Kalderası, Türk bilim insanlarınca bilimsel gerekçeler hazırlanarak listeye aday gösterildi.
“AMAÇ TOPLUMDA FARKINDALIK OLUŞTURMAK”
UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Başkan Vekili ve Jeolojik Mirası Koruma Derneği Başkanı Nizamettin Kazancı, ağustosun son haftasında Hindistan’daki Dünya Jeoloji Kongresi’nde sonuçların açıklanacağını söyledi.
Temel felsefenin doğanın korunması olduğunu belirten Kazancı, bu tür prestij listelerin asıl amacının toplumda farkındalık oluşturmak olduğunu dile getirdi.
Dünya Jeolojik Miras Komitesi’nin ülkelere, boyutlarına nazaran listede kota verdiğini vurgulayan Çıkarı, Nemrut Volkanı ve Kalderası ile Salda Gölü için evrakları hazırlarken Prof. Dr. Özgür Karaoğlu ve Prof. Dr. Nurgül Çelik Balcı’dan destek aldıklarını ifade etti.
Kazancı, Türkiye’nin jeolojik kıymeti bakımından dünyada bilinir bir ülke olduğuna işaret ederek, “Son derece objektif bir seçim yapılıyor. Her dosyayı 4 uzman inceliyor. En yüksek kriterler çıkarılıyor ve puanlama yapılıyor. İnşallah listeye Türkiye’den yerler de dahil olur. Ben de o komitede 24 kişilik bir heyetin içindeyim. Benim incelediğim bütün dosyalar Güney ve Kuzey Amerika’dan. Bütün dünya merakla sonucu bekliyoruz” diye konuştu.
NEMRUT VE SALDA’NIN JEOLOJİK ÖZELLİKLERİ
Listeye aday gösterilen Nemrut ve Salda’nın jeolojik özellikleri hakkında da bilgi veren Karı, şöyle devam etti:
“Nemrut’un şekli ve görsel güzelliğinin yanında hem volkanın koni şekli bozulmamış hem de kaldera (volkanik patlama sonucu toprağın çökmesiyle oluşan yer şekli) var. Volkanın püskürttüğü malzemenin büyük çoğunluğu da piroklastiktir. Salda Gölü ise artık bütün kamuoyu biliyor ki içindeki oluşumu Mars’ta hayat olabileceğine dair işaretler veriyor. Jezero kraterine benzediği için Mars’ın Türkiye’deki bir yansımasına örnek. Salda için münasebetimiz, Mars’ın geçmişi için Türkiye’den canlı örnek olması. Umarız biz de bu liste hasebiyle Nemrut’u ve Salda’nın kıymetini bilir ve koruruz.”
Kazancı, 2025’te de BM’nin aynı kurumlarınca “Uluslararası Anahtar Jeolojik Alanlar Listesi” oluşturulacağına dikkati çekerek, bu listeye de aday göstermek için Türkiye’deki 40 anahtar jeolojik alanı tespit ettiklerini sözlerine ekledi.
“Küresel Jeoparklar Programı” kapsamında doğanın ve kültürün birlikte korunması amacıyla 2022’den beri “Dünya Jeolojik Miras Listesi” oluşturuluyor.
On yıl sürmesi kararlaştırılan programda, her iki yılda bir jeolojik miras ilan edilen 100 yer açıklanıyor. 2022’de açıklanan ilk listede Türkiye’den Kapadokya ve Pamukkale Travertenleri yer almıştı.
