Doğu’nun Stonehenge’i gözlem evi değilmiş: Hayalet Çarkı ne amaçla inşa edildi?

Ortadoğu’nun en büyük megalit yapılarından biri olan Golan Tepeleri’ndeki en az 5 bin yıllık Rujm el-Hiri’nin gözlemevi olarak kullanılmadığı ortaya çıktı.

Hayaletler Çarkı diye de bilinen Rujm el-Hiri, 1968’de keşfedildi. Labirent gibisi yapının merkezinde yığılmış kayalar yer almakta; yapının etrafı bazalt taşlardan çok sayıda eşmerkezli çemberle çevrili.

Uzun vakittir inşa gayesi tartışılan 150 metre çapındaki yapının savunma kalesi yahut kıymetli birinin mezarı olabileceği üzere teoriler öne sürüldü.

Ancak “Doğu’nun Stonehenge’i” diye anılan yapının gözlemevi olduğu fikri başkalarına kıyasla çok daha baskındı.

1998 tarihli bir çalışmada Rujm el-Hiri’nin, gündönümleri, ekinokslar, Sirius yıldızı ve diğer gökcisimlerinin konumuna göre hizalandığının bulunması bu teoriyi destekliyordu.

Ancak Tel Aviv ve Negev Ben-Gurion üniversitelerinden araştırmacılar bu teoriye büyük bir darbe vurdu.

Çalışmayı yürüten ekip, Rujm el-Hiri’nin yer aldığı bölgedeki tektonik faaliyetlerin geçmişini inceledi. Araştırmacılar manyetik alanın kaya ve toprakta bıraktığı izleri de tahlil etti.

Bilim insanları tektonik faaliyetler sonucu yapının istikametinin vakit içinde değiştiği sonucuna vardı.

DAHA FAZLA ÇALIŞMA GEREKİYOR

Araştırmacılar, duvarların ve girişlerin tarafının MÖ 4000-2000 devriyle tıpkı olmadığını ve bu nedenle yapının gökcisimlerine nazaran hizalanmadığını belirterek Rujm el-Hiri’nin gözlemevi olmasının muhtemel olmadığını öne sürdü.

Araştırmacılar yapının inşaatının MÖ 4500’lerde başlamış olabileceğini ama çeşitli kısımların MÖ 3600 ila 2300’de yeniden inşa edildiğini düşünüyor. Ayrıca sonraki yüzyıllarda da birkaç değişiklik yapılmış olması muhtemel.

Rujm el-Hiri’nin tam olarak hangi emelle yapıldığının belirlenmesi için daha fazla araştırmaya gereksinim var. Yapının içinde çok az tarihi eser bulunması, bilim insanlarının karşılaştığı en büyük zorluklardan biri.

Diğer yandan araştırmacılar bölgede pek çok şeyin keşfedilmeyi beklediğini düşünüyor.