Dev kara delik uyandı: Gökbilimciler ilk kez böylesini gördü

Bilim insanlarını etkileyen gibisi görülmemiş kozmik olaylardan biri daha yaşandı.

Dünya’dan yaklaşık 300 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan bir galaksinin kalbindeki, yakın zamana kadar aktif olmayan süper kütleli kara delik, gökbilimcilerin böyle bir kozmik titandan gördükleri en büyük ve en güçlü X-ışını patlamalarından birini yaşarken görüntülendi.

Naftemporiki’de yer alan habere nazaran bu faal faz, etrafındaki maddeyi yutan ve yarı periyodik patlamalar (QPE) ismi verilen kısa ömürlü parlama olaylarıyla patlayan üstün kütleli kara deliğin uyanışını işaret ediyor.

Kara delik onlarca yıldır sessizliğini koruyor ve galaksisinin merkezi olan “aktif galaktik çekirdek” yahut “AGN” ismi verilen bölgeye hakim durumda.

Ekip bu kozmik AGN cismine “Ansky” ismini verdi. Ansky’nin uyanışı ilk olarak 2019’un sonlarında tespit edilmiş ve NASA’nın Swift X-ışını uzay teleskobu ile oluşumunu izleyen gökbilimciler uyarılmıştı.

Şubat 2024’te gökbilimciler, Ansky’ye güç veren kara deliğin epeyce nizamlı aralıklarla parlamalarla patladığını görmeye başladılar. Bu durum eşsiz bir fırsat yarattı ve üstün kütleli bir kara deliğin patlamasını gerçek vakitli olarak izlemek mümkün hale geldi.

“YÜZ KAT DAHA FAZLA ENERJİ AÇIĞA ÇIKIYOR”

Dev kara deliği gözlemlemek ve data toplamak için bir dizi yer tabanlı ve uzay tabanlı teleskop ve vazife kullanan araştırma takımının bir üyesi olan Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden (MIT) Johin Chakraborty, şunları söyledi: “Ansky’den gelen X-ışını patlamaları, tipik bir QPE’de gördüğümüzden on kat daha büyük ve on kat daha parlak. Bu patlamaların her biri, başka yerlerde gördüğümüzden yüz kat daha fazla enerji açığa çıkarıyor”

Ansky’nin patlamalarının ayrıyeten, yaklaşık 4,5 gün süren, şimdiye kadar gözlemlenen en uzun dönemi gösterdiğini belirten Chakraborty, “Bu, modellerimizi sınırlarına kadar zorluyor ve bu X-ışını flaşlarının nasıl oluştuğuna dair mevcut fikirlerimize meydan okuyor” dedi.