Dünya üzerinde deniz ve okyanus ismini verdiğimiz çok sayıda devasa su kütleleri var. Pekala ancak neden kimilerine deniz, kimilerinde ise okyanus dendiğini hiç merak ettiniz mi? Deniz ve okyanus ortasında ne fark var?
Elbette deniz ve okyanusun tanımlamalarına başlamadan evvel, aslında bunların çok katı olmadığını belirtmekte yarar var. Bilhassa denizler kelam konusu olduğunda, pek çok genelleme ve istisna ile yoruma açık birçok yer bulunuyor. En geniş tanımlamayı kullandığımızda, okyanuslar ve denizlerin birden fazla, bir bütün olarak Dünya Okyanusu olarak bilinen devasa bir su kütlesidir. Lakin kültürel, coğrafik yahut bilimsel sebeplerden ötürü bu devasa su kütlesi modüllere ayrılarak isimlendiriliyor.
Okyanuslardan bahsettiğimizde, ekseriyetle gezegenimizin yüzeyinin neredeyse dörtte üçünü kaplayan, oşinografların bölgelere ayırdığı büyük, tuzlu su kütlesinden bahsederiz. Tarihi olarak, resmen tanınan dört okyanus (Atlantik, Pasifik, Hint ve Kuzey Kutbu) vardı ve bunların hudutları öncelikle çevreledikleri kıtalar tarafından tanımlanıyordu. Yıllar süren tartışmalardan sonra Güney Okyanusu, 2021’de National Geographic Society tarafından tanınmasıyla birlikte beşinci okyanus olarak başkalarına katıldı.
Bu okyanusu başka dört okyanustan farklı kılan, kıtalardan fazla görünmez bir halka tarafından tanımlanmış olması. Güney Okyanusu’nun hudutları, Antarktika’yı çevreleyen Antarktika Kutup Etrafı Akıntısı ile çevrelenir.
Denizler de genel manada okyanusların bir kesimi olarak düşünülebilir. Lakin tipik olarak denizleri tanımlayan şey, okyanustan çok daha küçük olmaları, kara ile okyanusun buluştuğu yerde bulunmaları ve ekseriyetle en azından kısmen karayla çevrelenmiş olmalarıdır.
Elbette bu noktada daha evvel bahsettiğimiz istisnalardan biri devreye giriyor. Örneğin Sargasso Denizi, kara tarafından çevrelenmelerinin mutlak bir şart olmadığını gösteriyor.
Güney Okyanusu üzere, Sargasso Denizi’nin hudutları da karadan fazla etrafındaki dört akıntıyla tanımlanıyor. Atlantik Okyanusu’nun kuzeyinde bulunan bu deniz, Kuzey Atlantik Akıntısı, Kanarya Akıntısı, Kuzey Atlantik Ekvator Akıntısı ve Körfez Akıntısı tarafından çevreleniyor ve bu da onu kara sonu olmayan tek deniz yapıyor.
