Dağların tepesi Güneş’e daha yakınken, neden daha soğuktur?

Yüksek irtifalara çıktıkça sıcaklıkların düştüğü bilinen bir durum. Lakin kimi beşerler bu olayın mantıksız olduğunu düşünüyor ve dağların doruklarının Güneş’e daha yakın olmasına rağmen neden soğuk ve karlı olduğunu anlamaya çalışıyor.

Açıklığa kavuşturmak gerekirse, Güneş’e daha yakın olmak, bilhassa Dünya’da olduğunuz sürece, daha yüksek sıcaklıklar anlamına gelmez. Dünya’da hissettiğimiz ısı, Güneş’ten gelen doğrudan ısı değil, Güneş’ten yayılan güneş ışınımının (görünür ışık da dahil olmak üzere elektromanyetik spektrum boyunca dalga boyları) Dünya üzerindeki parçacıklarla etkileşiminin sonucudur. Bu etkileşim, hissettiğimiz sıcaklığı yaratır.

Bunun Güneş Sistemimizdeki farklı uzaklıklardaki gezegenlerin sıcaklığı üzerinde bir tesiri olsa da Güneş’in Dünya’dan 151,88 milyon kilometre uzakta olması, Everest’in etkileyici 8.849 metrelik yüksekliğini oldukça önemsiz kılmaktadır.

Daha yüksek irtifaların daha soğuk olmasının ana nedeni, atmosferin yoğunluğu ile bağlantılıdır. Deniz seviyesinde atmosfer yükseklere göre daha kalındır. Örneğin Everest’teki hava basıncı, hava durumuna nazaran değişebilmesine karşın deniz düzeyindeki basıncın yaklaşık üçte biri kadardır.

Hava ısındığında, genişler ve moleküller ortasında daha fazla boşluk oluşur. Bu daha az ağır, sıcak hava, kaldırma kuvveti nedeniyle yükselir. Fakat, bu durum dağların daha sıcak olduğu manasına gelmiyor.

NASA’nın açıklaması şu şekilde:

NASA’nın açıkladığı üzere, “Daha yüksek irtifalar, daha düşük irtifalardan daha soğuktur çünkü adiyabatik ısınma gerçekleşir. Bir hava paketi, düşük bir irtifadan yüksek bir irtifaya hareket ettiğinde, daha düşük basınç nedeniyle genişler. Üzerindeki hava ağırlığı azaldıkça, hava genişlerken sıcaklığı düşer.“

Bu sıcaklık düşüşü, daha yüksek irtifalarda havanın soğumasına neden olur, bu da yağışın donarak kar halinde düşmesine yol açar. Bu irtifalarda soğuk yer, karın erimesi yerine birikmesini sağlar.