Türkiye-Hollanda maçını izleyen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Almanya dönüşü, uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Gazze’de ateşkes görüşmeleri, İran ve İngiltere’deki seçimlerle ilgili de değerlendirmelerde bulundu.
Merih Demiral hakkındaki karar, tam olarak neyi cezalandırmaya yönelikti? Pak bir uğraş verilmişken, pak bir taraftar takviyesi varken, başarılı devam ettirilirken, hakikaten içtenlikle futbola siyaset sokulmaması tarafında bir gayretin karşılığı mı bu? Yoksa aksisi bir durum mu kelam konusu? İkili standart dediğimiz şey tekrar niçin karşımıza çıkıyor burada? Bir yandan bu haksız cezayı konuşuyoruz fakat geçen hafta boyunca oyuncularımızla ilgili Batı medyasının yayın organlarında onların hem kapasitelerini, yeteneklerini hem toplumsal zekalarını, üretkenliklerini öven yazılarla da karşılaştık. Sanki bu muvaffakiyet inançla birlikte ortaya konulunca mı rahatsız eden bir resme dönüşüyor? Yeniden akla gelen sorulardan bir tanesi de bu, bu mu huzursuz ediyor?
Batı’nın bugüne kadar zihniyet itibarıyla bize yaklaşımı hiçbir zaman değişmemiştir. Batı aynı zihniyetiyle devam etmiştir ve aynı şekilde de devam etmektedir. Merih Demiral’a verdikleri ceza, adeta ilk andan itibaren kararı verilmiş olan bir ceza. Ben Kazakistan’dan dönüşte uçak söyleşimizde de söz etmiştim. Şayet olay bozkurt işaretini cezalandırmaksa Almanlar’da kartal var, kartalı cezalandırıyor musunuz? Yok. Fransızlarda horoz var, ‘Niye horozlanıyorsun’ diyerek kalkıp da Fransızları cezalandırıyor musunuz? Yok. Ancak Türkiye’de o golün ve arka arkaya atılan gollerin heyecanı içerisinde bizim efsanelerimizde yer alan bozkurt işaretini yapan Merih’e verilen bu ceza, Merih’in şahsına değildir. Aslında Türkiye’nin millet olarak yapısına dönük verilmiş olan bir cezadır. Bunun en hoş karşılığı da aslında bu maçtan bizim galip olarak çıkmamız olacaktı. Ben zati inanıyorum ki bütün futbolcu arkadaşlarımız, kardeşlerimiz de bu aşkla, bu heyecanla alana çıktılar. Onlara alanda hoş bir ders vereceklerdi fakat ne yazık ki bu son 3-5 dakika içerisinde yakalanan konumlar gole döndürülmüş olsaydı, oradan ağlayarak dönen onlar olacaktı. Maalesef olmadı. Sorunuzda yatan o ruh maalesef bizim de beklentimizdi olmadı. Artık şimdi 2026’da Dünya Kupası, 2028’de Avrupa Şampiyonası var. Artık bizim bunlara en hoş biçimde hazırlanarak, Montella’nın da dediği üzere inşallah bunların rövanşını orada alma bahtımız var. Bu türlü de bir grup inşallah hazırlandı.
Sayın Cumhurbaşkanım bu jenerasyonu nasıl görüyorsunuz? 2008’de yaşadık benzer bir şekilde ama devamını getiremedik. 2010-2012’de de ıskaladık şampiyonaları. Önümüzdeki süreçte az evvel söylediğiniz turnuvalarda daha yeterli olabilmek ismine, bu sürekliliği yakalamak ismine nelere dikkat edilmesi gerekiyor? Buradaki kritik nokta ne sizce?
Değerli olan iki konu var. Bir zirveden tırnağa federasyonun yapısı, iki teknik takımların kalıcılığı… Dikkat edin Batı’ya yahut dünyadaki işleyişe, çorap söküğü üzere bir taraftan ör bir taraftan sökülsün, bu türlü bir şey yok. Yani oturtacaksan bir yapıyı, kalıcılığı çok değerli. Artık bu kalıcılığı yakalayabilmek için de şu anda hoş bir tırmanış, genç bir grup var. Münasebetiyle bu genç takımla birlikte, bir öteki taraftan da idare takımlarını kalıcı kılmak suretiyle atılacak adımlardan ben sonuç alınabileceğine inanıyorum. Yoksa durmadan değiştir, tekrar getir. Bugüne kadar o denli olmadı mı? Daima değişti. Teknik takımlar o denli değişti. Federasyon da birebir şeyleri yaşadı. O denli olmaz. Yani Batı’da yahut dünyada başarıyı yakalayanlar daima o kalıcı takımlarla yakaladılar. Onunla sonuca ulaştılar. Artık mesela Mesut Özil, bizimle beraberdi. Mesut Alman ulusal kadrosunda oynarken kaç yaşındaydı? Bizi 3-1 yedikleri maçı ben Merkel’le birlikte seyretmiştim. O zaman 22 yaşındaydı. Bir tane de bize gol atmıştı. Türkiye’de şimdi futbol okulu, akademisi kuruyor. Almanya’daki ve Real Madrid’deki yapıyı bizde oluşturmak istiyor. Bu türlü bir adım sahiden atılırsa o yapı motamot bize geçerse, o vakit bırak sen 22 yaşı, 10-12 yaşlarındaki yavruların futbol alanında yetiştiğini görürüz. Bunlar topa vurmaktan evvel saygıyı sevgiyi bu akademide görecekler.
“Maalesef hakemlerin vurdumduymazlığı ortaya çıktı”
Sayın Cumhurbaşkanım izninizle iki sorum olacak, birincisi Arda Güler’le ilgili düşüncelerinizi gerçekten çok merak ediyorum. Siz de futbolu çok yakından takip eden biri olarak gelmiş geçmiş en yetenekli Türk futbolcular içerisinde Arda’yı nereye konumlandırırsınız? Bir de Mert Günok’un Avusturya maçının bitime bir saniye kala yaptığı bir kurtarış vardı, o an ne hissettiniz, çok merak ettim?
Mert Günok’un şu anda yaşı 30’u geçti. Yani bu yaşı yakalamış olan Mert’in o refleksi ortaya koyması harika bir şey. 35 yaşında bir kalecinin bu türlü bir refleks ortaya koyması anlatılır bir şey değil. Yani adeta yaylandı ve topu oradan çıkardı. Bir evvelki maçta maalesef hakemlerin vurdumduymazlığı ortaya çıktı. Kalktılar sayılmaması gereken golü saydılar. Bir kalecinin biliyorsunuz altıpas, onsekiz içerisinde kusurlu hareketi olmaz. Ona faulü yapan ortada esasen. Arda Güler’e gelince, Arda olağan şu anda 19 yaşında lakin Arda 10 yaşın altında top oynamaya başladı. Allah nitekim kendisine çok farklı kabiliyetler de verdi. Biraz sabretmek ve Arda’ya fırsat vermek gerekiyor. Mesela bugün şimdi 90 dakika oynadı. Top dağıtımları filan iyiydi. Hele hele duran toplarda, geriye attığı kornerlerde Arda müthişti. Kendisine telefon konuşmamda onu söyledim, dedim “al da at diyorsun ve top adrese gidiyor.” Bugün de aynısı oldu. Herkes bu kadar kabiliyetli değil. Şu anda eksiği hava topları… Uzun toplarda Arda ayrı bir kabiliyet. Şımarmadan, kararlı ve istikrarlı bir şekilde yola devam ederse Arda’dan Türkiye çok istifade eder. Şu anda bulunduğu Real Madrid ekibi da çok istifade eder.
Turnuva öncesinde beklentiniz neydi? Ekibin gösterdiği performans sizi ne kadar tatmin etti? Çeyrek final performansı ne kadar tatmin etti? Ayrıyeten size nazaran öne çıkan, turnuvada en beğendiğiniz oyuncularımız kimlerdi? Bir de şunu eklemek istiyorum. Bir yandan da EURO 2032’ye sahipliği yapacağız. Bu turnuvadan hangi tecrübeleri oraya taşıyacağız? Hem futbol manasında hem de tertip manasında.
Şunu çok açık net söylemem lazım. Ben bu maçlarda vazife alan futbolcularımızın hiçbirini birbirinden ayırt edemem. Hepsi de sahiden ortaya kabiliyetlerini döktüler. Kalecimizden tut, sağ bek de sol bek de, orta saha da… Yani artık mesela bakıyorsun bir Ferdi Kadıoğlu’na, çok hırslı. Biz futbol oynadığımız vakit da hocamız bize sıkıntısı ki, “oğlum topu yiyeceksiniz.” Top yenir mi? “Yiyeceksiniz.” Yani bu ne demek? Hırsını ortaya tam manasıyla koyacaksın. Artık mesela Ferdi’de bu var. O boyuyla Ferdi çok hırslı. Topu aldığı zaman, söktüğü zaman geriden forvete katılması çok çok sağlam. Şimdi onunla ilgili bazı rakamlar konuşuluyor. Fenerbahçe Teknik Direktörü Jose Morinho, ‘gidemez’ dedi. Ferdi’nin de istikbaliyle oynamamak lazım. Maşallah Barış Alper de gayet iyi. Arda’yı zati konuştuk. Ondan sonra geride Abdülkerim stoper olarak oynadığı vakit yeterliydi. Libero olarak oynadığı vakit tekrar düzgündü. Fakat bir şey söyleyeceğim. Artık mesela Portekiz’de özellikle libero olarak Beşiktaşlı Pepe. Şu anda 41 yaşında. Yani 41 yaşında bir adam geri dörtlüden orayı nasıl koordine ediyorsun? 50 metre, 60 metre, 70 metre, topları dağıtması olayı rastgele olay değil. Ronaldo 38 oldu o da aynı. Mesela Ronaldo’nun en çok dikkatimi çeken özelliği, hava toplarındaki hakimiyeti. Gol olarak aslında penaltıdan iki golü var. Bir uzatmada attı, bir de bir evvelki penaltıdan attı, bir de kaçırdı. Özetle bizim ulusal ekibimizde “şu daha iyidir, bu değildir” diyeceğim hiçbir futbolcumuz yok. Hepsi de alanda işin hakkını verdi. Hepsinin de gözlerinden öpüyorum. İşte bu tecrübeleri 2032’ye yansıtacağız. Orada da İtalyanlarla dayanışmamız çok çok değerli. Zati İtalyanlarla birlikte bu işi üstlenmek biraz altyapı sebebiyle, tesisler sebebiyle oldu. O vakit Montella İtalyan olarak yeniden vazifesinin başında olursa işimiz herhalde daha kolay olur.
Sayın Cumhurbaşkanım ben de tam Montella’yla ilgili bir soru soracaktım. Milli takıma gelen yabancı teknik adamlar genelde hep yerli isim olsun diye eleştirilir. Fakat Montella’nın sıcak bir tarafı var. Hem verdiği iletilerle hem de Türkiye’ye olan sevgisiyle ve sizin galibiyetlerden sonra aradığınızda da sizinle olan diyaloglarda da epeyce sıcak ve samimiydi. Hatta yabancı basında “acaba ataları Türk mü?” diye yorumlar da çıktı. Siz Montella için ne düşünüyorsunuz? Teknik yöneticiliğini beğeniyor musunuz?
Her teknik yöneticinin savunulan yanı olur. Yanılgısız insan olmayacağı üzere alışılmış ki kusursuz teknik yönetici de olmaz. Basketbolda, voleybolda da koçlar var onlarda da durum tıpkı. Montella bir kere kendini esasen ispatlamış bir insan. Artık bugün çabucak saldırmaya başlamışlar. Neymiş? Değişiklikleri vaktinde yapmamış. Yok artık bırak da yani onu da o yapsın. Yok 60’ıncı dakikada olması lazım işte, niçin 60’ıncı dakikada olmamış? Ya bunlar söylüyorlar. Yani ben işin bu yanında değilim. O kendini esasen ispatlamış bir isim. Hasebiyle da elinden geleni ortaya koymaya çalışıyor, yapıyor. Galip geldiği vakit grup Montella düzgün, yenilgi olduğu vakit berbat. Bunlar şık şeyler değil. Hele hele bir Cumhurbaşkanı olarak bana hiç yakışmaz. Biz yalnızca “elinden geleni yaptı” dedik. Artık bundan sonra ne konuşuluyor? Türkiye birinci beşte deniliyorsa demek ki bir yere varmış.
Sayın Cumhurbaşkanım benim sorum futbol kulüplerinin yabancı kontenjanı ile ilgili. Önümüzdeki dönem yabancı kontenjanı kalkıyor ve birinci 11’de 11 yabancı oynayacak. 11 yabancı oynayacak. 8’de 11’e çıktı. Bizim futbolcularımız dünyaca ünlü kulüplerle oynayabiliyor. Artık de şampiyonada elde edilen muvaffakiyetten sonra tekrar futbolcularımız dünyaca ünlü kulüplerin radarına gitti. Yani yerli futbolculara kulüplerimizin daha çok yer vermeleri konuşuluyor. Siz bu mevzuda nasıl bir tavsiyede bulunursunuz?
Bence yerli futbolcularımızın önünü açmak lazım. Ben çok fazla yabancının olmasını ulusal futbolumuz için gerçek bulmuyorum. Yoksa futbolcu nasıl yetişecek? Yoksa kulüplerimizin altyapılarından, Başakşehir Akademi üzere, Mesut Özil’in kuracağı akademi üzere yerlerden yetişecek olan 10 yaşın üstü çocuklarımız için bu kapı açık olmaz. Buna fırsat vermemek lazım. Yani belirli bir sayı bilhassa piyasa oluşturma bakımından isabetli olabilir. Çok sayı da piyasayı öldürür. Buna fırsat vermeden kapıyı açmakta yarar var.
“İsrail insanlık dışı saldırıları sonlandırmalıdır”
Gazze’yle ilgili bir soru yöneltmek istiyorum size. Gazze’de yaşanan son gelişmeleri yakından takip ediyorsunuz biliyorum. Bir ateşkes ve esir takası ihtimali tekrar gündemde mi, siz bunu daima gündemde tutuyorsunuz. Bu tarafta kıymetli bir ilerleme var mı? Bir ateşkes için umutlu musunuz? Türkiye’nin bu süreçte rolü ile ilgili neler söylemek istersiniz? Bir de İsrail-Hizbullah gerginliği tedirgin edici, yeni bir savaş söz konusu olabilir mi? Böyle bir gelişme karşısında Türkiye’nin bölge ülkeleriyle diplomatik inisiyatif manasında neler yapabileceğiyle ilgili görüşlerinizi merak ediyorum. Gazze’yle ilgili genel bir kıymetlendirme alabilir miyiz?
Gazze konusunda iki üç gündür önemli manada olumlu kimi gelişmeler var. MOSSAD’ın başındaki şahsın Doha’da Hamas yetkilileriyle yaptığı görüşmeler kelam konusu. Görüşmelerde daimi ateşkesi öngören kimi olumlu adımlar atıldı. Artık ateşkes için “an be an” diyorlar. Yani an be an oradan isabetli bir haber gelebilir. Lakin bütün problem Netanyahu’nun halleri. İsrail bu caniliği, bu vahşeti daha fazla sürdürememeli. İsrail bu katliamları devam ettirmek noktasında ayak diremeyi artık bırakmalı ve bu insanlık dışı hücumları sonlandırmalıdır. Bu hususta milletlerarası toplumun ve bilhassa Batılı ülkelerin İsrail’e yönelik baskılarını artırması kuraldır. Bugüne kadar taarruzda direten, katliamları sürdüren İsrail’dir. İnsan haklarını ve memleketler arası hukuku ayaklar altına alan İsrail’dir. Artık kalkmış çatışmaları bölgeye yaymak, kendilerini rahatlatmak için Lübnan’ı tehdit ediyorlar. İsrail çatışmaları bölgeye yayma niyetinden vazgeçmelidir. Amerika Birleşik Devletleri başta olmak üzere Batılı ülkeler, bu noktada İsrail’e verdikleri takviyeden vazgeçmelidir. Türkiye, birinci andan itibaren barıştan yana olmuştur. Türkiye bu çatışmaların sona ermesi gerektiğini, 1967 hudutlarında iki devletli tahlilin kalıcı barışı sağlayacağını en yüksek sesle lisana getiren ülkedir.
İran’da geçtiğimiz günlerde bir seçim oldu ve Türk kökenli bir Cumhurbaşkanı seçildi. Her seferinde de Türk kimliğini saklamayan, iftar ettiğini de söyleyen birisi yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan. Bundan sonra Türkiye-İran ilişkilerinde bu durumun bir etkisi olacağını düşünüyor musunuz? Bununla ilgili değerlendirmenizi alabilir miyiz?
Mesut Pezeşkiyan aslında Azeri kökenli bir Türk. Mesela Tebriz’de Türkçe konuşuyor. Ancak Kürt bölgelerine gittiği vakit oralarda da Kürtçe konuşabiliyor. Farça’ya da çok hakim. O biçimde onu da konuşabiliyor. Ben döndüğümüzde kendisiyle irtibat kurup tebrik edeceğim. Bundan sonraki süreçte Türkiye-İran ilgileri inşallah daha yeterli olacaktır. Kaldı ki İran’la bölgede münasebetleri en iyi olan ülke Türkiye. İran bizim tarihi ve kültürel bağlarımız bulunan önemli bir komşumuzdur. Yeni dönemde Türkiye-İran ikili ilişkilerinin artan bir tempoda olumlu istikamette gelişmesini bekliyorum.
İngiltere’de de biliyorsunuz seçim oldu ve iktidardaki Muhafazakar Parti büyük bir hezimet yaşadı. Üstelik de Rishi Sunak katı göçmen siyasetine karşın büyük bir mağlubiyet aldı. Bu yeni devirde İngiltere ile münasebetlerimiz nasıl olur ve siz bu katı göçmenlik siyasetleri sunan Rishi Sunak’ın kaybetmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Şu ana kadar uyguladıkları siyasetler ve İngiltere’nin ekonomik alanda yaşadığı sıkıntılar Rishi Sunak’ın bana göre en önemli kayıp sebebi olmuştur. Sola gelince, 14 yıldır malum İşçi Partisi İngiltere’de bir sonuç alamadı. Fakat artık bu seçimde 411 milletvekili kazandılar. Bugüne kadar İşçi Partisi Tony Blair vaktinde bile bu türlü bir sayıya ulaşamamıştı. Artık ise bu milletvekili sayısını yakalamak suretiyle İngiltere’de ikinci defa İşçi Partisi böyle bir güce erişti. İşçi Partisi lideri Keir Starmer’ı da henüz tebrik için arayamadım. Şimdi döner dönmez ilk yapacağımız işlerden bir tanesi onu da aramak olacak. Avrupa Birliği’nden ayrılmış bir ülke olarak tekrar katılmayı düşünmediğini söylüyor. Yapacağımız görüşmede “bundan sonra Türkiye-İngiltere ilişkilerini nereye vardırırız?” bunları da konuşacağız. Türkiye ile İngiltere ikili bağları son derece köklüdür. Biz, iktidarımız devrinde gerek Personel Partili gerek Muhafazakar Partili başbakanlarla çalıştık. Kıymetli olan iki ülkenin ortak çıkarları doğrultusunda çalışmalar ortaya koymaktır. Yeni periyotta de müttefikimiz İngiltere ile münasebetlerimizi her alanda geliştirmeye devam edeceğiz. Önümüzde kıymetli gündem başlıkları var bunları ele alarak ilgilerimizdeki olumlu seyri ilerletmek niyetindeyiz.
“Biz davetimizi yapacağız”
Sayın Cumhurbaşkanım son bir yılda bilhassa provokatif olaylar birbiri ardınca geliyor. Son örneğini de Kayseri’de gördük zaten. Bunların arkasında bir organize el olabilir mi? Çok sayıda olay oldu çünkü. Ne düşünüyorsunuz?
Muhakkak ortada bir mikser var. Yani bu tür olaylarda bir siyasi mikserin olmaması mümkün değil. Onlar ne kadar bu işi karıştırmaya gayret ederlerse etsinler zaten biz güçlü bir devlet olarak bunlara gereken tokadı anında attık. Bundan sonra da atmaya devam ederiz. Türkiye’nin gücü sayesinde nasıl ki PKK’yı, PYD’yi, KCK’yı, FETÖ’yü çökerttiysek, birebir halde bunları da çökertiriz. Ancak kâfi ki bizim içimizdeki siyasetçiler bu noktada akıllı hareket etsin. Artık biliyorsunuz ana muhalefet diye bir şey kalmadı. Bu muhalefet daima kışkırtıcılık yapmaya devam ediyor, rahat durmuyor. Hala kalkıyor, mültecilerle uğraşıyor. Şu anda Suriye’den 3 milyonu aşan mülteci ülkemizde. Artık o denli bir noktaya geldik ki, Beşar Esed şu anda Türkiye ile bağları düzeltme noktasında bir adım attığı anda biz de ona karşı o yaklaşımı gösteririz. Zira biz dün Suriye ile düşman değildik ki, biz Esed ile ailece görüşüyorduk. Biz davetimizi yapacağız. İnşallah bu davetle birlikte de Türkiye-Suriye bağlarını geçmişte olduğu üzere birebir noktaya getirelim istiyoruz. Davetimiz her an olabilir. Türkiye’de görüşme olması konusunda ise Sayın Putin’in yaklaşımları var. Irak Başbakanı’nın bu hususta yaklaşımları var. Biz her yerde arabuluculuktan bahsediyoruz da sınırımızdakiyle, komşumuzla niçin olmasın?
