Büyük Tonga yanardağ patlamasından 15 dakika önce yaşanan garip bir olay tespit edildi

İki yıl evvel, Hunga Tonga-Hunga Ha’apai yanardağı patlayarak tıpkı ismi taşıyan adayı neredeyse yok etmiş, büyük bir yıkıma ve adanın tahliye edilmesine sebep olmuştu. Tonga küllerle kaplandı ve vefatlar yaşandı. Bu çeşit doğal afetleri evvelden kestirim etmek epey güç olsa da, şaşırtan yeni bir bulgu, birtakım yanardağların devasa yıkıma sebep olan bir patlamadan evvelki dakikalarda ipucu verdiğini öne sürüyor.

Verileri inceleyen bir araştırma grubuna nazaran, 2022’de Pasifik Okyanusu’nda yaşanan devasa volkanik patlamadan evvel Dünya yüzeyinden geçen bir sismik dalga meydana geldi. Bilgiler uzaktaki sismometreler tarafından toplandı, fakat takım, bu uzak sinyallerin bile insanların gelecekteki ani patlamalara hazırlanmasına yardımcı olabileceğini öneriyor.

Erken ihtar sistemleri sözün tam manasıyla hayat kurtarıcı olabiliyor. Büyük afetler öncesinde verilebilecek rastgele bir ikaz, yalnızca birkaç dakika bile olsa insanların gerekli tedbirlerini almalarını sağlayacak değerli saniyeler kazandırabilir.

Patlamadan 750 kilometre uzaktaki Fiji ve Futuna’daki istasyonlardan gelen sismometre bilgilerini inceleyen takım, olaydan yaklaşık 15 dakika önce, patlamanın tarafından yayılan, Rayleigh dalgası ismi verilen makul bir cins yüzeyde seyahat eden sismik dalganın yaşandığını buldular. Rayleigh dalgası beşerler tarafından algılanamadı, lakin sismometreler tarafından rahatlıkla tespit edilebiliyordu.

Pazartesi günü Geophysical Research Letters’da yayınlanan çalışmada, “Diğer sismik sinyallere ve uydu görüntülerine atıfta bulunarak, Rayleigh dalgasının görünür bir yüzey aktivitesi olmadan en önemli patlama öncüsü olduğu sonucuna vardık” denildi. Makale şöyle devam ediyor: “Bulgularımızı ve önceki çalışmalarımızın sonuçlarını da dahil ederek, kaldera oluşturan patlamanın başlangıcına dair bir senaryo öneriyoruz.”

15 Ocak 2022’de gerçekleşen rekor boyuttaki patlama, 58 kilometre yüksekliğine ulaşan volkanik püskürmesi ile şimdiye kadar kaydedilen en büyük örnek oldu ve yalnızca yarım saatte Dünya’nın mezosferine ulaştı.