Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayınlanan 2024 yılı ikinci çeyrek Banka Kredileri Eğilim Anketi sonuçları, işletme ve kişisel kredilerdeki genel beklentileri ortaya koydu. Kredilerde sıkılaşmanın devam ettiği ve kredi taleplerinde bariz değişikliklerin yaşandığını ortaya koyan ankete nazaran, yılın üçüncü çeyreğinde işletme kredilerinde sıkılaşma sürecek, kişisel kredilerde sona erecek. 2024 yılının ikinci çeyreğinde, bankaların işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartları sıkılaştırmaya devam ettiği görüldü. Alt kırılımlar incelendiğinde, tüm kredi çeşitlerine uygulanan standartlarda sıkılaşma gözlendi.
Döviz kredilerinde talep azaldı
2024 yılının üçüncü çeyreği için bankaların beklentisi, genel olarak işletmelere verilen kredilere uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın devam edeceği tarafında. İkinci çeyrekte tüm ferdî kredi çeşitlerine uygulanan standartlarda sıkılaşmanın zayıflayarak devam ettiği görüldü. 2024 yılının üçüncü çeyreği için bankaların beklentisi, tüm ferdî kredi çeşitlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşma seyrinin sona ereceği istikametinde. Anket sonuçları kredi talebi açısından incelendiğinde, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki artış istikametli seyir, 2024 yılının ikinci çeyreğinde yerini azalışa bıraktı.
Alt kırılımlara bakıldığında yabancı para cinsinden krediler hariç tüm kredilerde talep azaldı. Birinci çeyrekte başlayan yabancı kredi artışı 2. çeyrekte de devam etse de sermaye yeterliliği ve teminatlara ait riskler, bu sıkılaşmanın en kıymetli faktörleri oldu. Üçüncü çeyrek için beklentiler, bu sıkılaşmanın devam edeceği tarafında.
Kredi taleplerinde değişiklikler
İşletmelere verilen kredilere olan talep, 2024 yılının ikinci çeyreğinde azalış gösterdi. Alternatif finansman olarak pay senedi ihracı talebi azaltan en kıymetli faktör olurken, satıcıların peşin alımlarda uyguladığı iskonto ve kolaylıklar talebi artırıcı istikamette etkileyen en değerli faktör oldu. Üçüncü çeyrek için beklentiler, bu talep azalmasının yerini zayıf bir artışa bırakacağı tarafında.
Konut ve ferdî krediler azaldı taşıt kredisi patladı
2024 yılının ikinci çeyreğinde konut ve öteki kişisel kredi talebindeki azalış zayıflayarak devam etti, taşıt kredi talebindeki azalış ise yerini güçlü bir artışa bıraktı. 2024 yılının üçüncü çeyreği için bankaların beklentisi, konut ve öteki kişisel kredi talebindeki azalışın yerini artışa bırakacağı, taşıt kredi talebindeki artışın ise tekrar azalışa döneceği istikametinde. Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde, ikinci çeyrekte yurt içi fonlama şartlarındaki sıkılaşma istikametli seyrin zayıflayarak, yurt dışı fonlama şartlarındaki gevşeme taraflı seyrin ise güçlenerek devam ettiği görüldü. Ankete nazaran, 2024 yılının üçüncü çeyreği için, yurt içi fonlama şartlarındaki sıkılaşma yerini gevşemeye bırakacak, yurt dışı fonlama şartlarındaki gevşeme ise devam edecek.
Şimşek: Borçlanma maliyeti düşüyor
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, borçlanma faiz oranlarının ve ülke risk priminin (CDS) gerilemeye devam ettiğini belirterek, “Dezenflasyon sürecinde daha da iyileşecek makro göstergelerimizle birlikte borçlanma maliyetlerimiz düşüşünü sürdürecek ve kamu maliyesindeki olumlu görünüm güçlenecektir” tabirini kullandı. Şimşek, “Programımız sayesinde ülkemize yatırımcı ilgisi artmaya ve CDS risk primimiz gerilemeye devam ediyor” dedi.
Yabancılar enflasyon beklentilerini aşağı çekiyor
ABD’li yatırım bankası J.P. Morgan Türkiye’de enflasyonun yıl sonu varsayımını yüzde 43,5’ten yüzde 42,5’e, 2025 yılı sonu için ise yüzde 25,2’den yüzde 25’e düşürdü. Morgan Stanley ise Türkiye için 2024 yılı sonu enflasyon kestirimini yüzde 43,4’ten yüzde 42,4’e, İngiliz bankası Barclays de yüzde 44,5’ten yüzde 44’e düşürdü. UBS de, yıllık enflasyonun ağustos ayına kadar yüzde 50’nin altına düşeceği, bu yılın sonunda yüzde 45 düzeylerinde gerçekleşeceği kestiriminde bulundu.
