Bilim insanlarından okyanus tabanında tuhaf keşif: Karanlık oksijen

Dünya’da hayatın oluşumu ve devam etmesini sağlayan oksijenin kaynağını düşündüğümüzde, aklımıza birinci olarak bitkiler ve alglerin fotosentez ile karbondioksiti güneş ışığı dayanağıyla oksijene dönüştürmesi gelir. Fakat kısa bir müddet evvel Nature Geoscience mecmuasında yayınlanan bir araştırma, okyanusların derinliklerinde “karanlık oksijen” olarak isimlendirilen bir oluşumdan bahsediyor ve bunun hayatımız için kritik olan elementin oluşumu ve gezegenimizde ömrün ortaya çıkışı hakkındaki teorileri büsbütün değiştirebileceği belirtiliyor.

Araştırmacılar, bu buluşun nitekim etkileyici olduğunu söylerken, birebir vakitte çok fazla soru yarattığını ve fazla yanıt sunmadığını da belirtiyor. Belirtilene nazaran “karanlık oksijen” kaynağı birinci olarak 2013 yılında fark edildi. Çalışmada bildirilene nazaran, okyanus tabanındaki polimetalik nodüller olarak bilinen doğal mineral birikintilerinin rastgele bir ışık kaynağı olmadan oksijen üretebildiği görüldü.

Daha sonra, yıllar süren bir keşif çalışmasının, içinde fotosentez yapabilen rastgele bir organizma bulunmayan hazneleri su altına göndermesiyle bir arada daha fazla bulgu elde edildi. Bu haznelerin içindeki oksijenin dağılarak tükenmesi gerekiyordu, lakin araştırmacılar, bunun yerine oksijen salınımının arttığını fark etti.

Bunun üzerine keşif takımı, daha fazla araştırmacıyla birlikte çalışarak bu değişik olayı daha derinden incelemeye karar verdi. Bu incelemeler sırasında, insan eli boyutlarında olan nodüllerin tek birinin 0,95 volta kadar çıkabilen voltajlar üretebildiği ve daha fazlası bir ortaya geldiğinde, pillere benzeri bir halde, çıkış voltunun arttığı bulundu. Açığa çıkan bu güç, olağanda deniz suyunun elementlerine ayrılması için kullanılabilecek elektroliz sürecinin muhtaçlık duyduğu 1,5 volta ulaşılması için kâfi olabilir. Araştırmacılar, bu türlü bir “doğal pilin” okyanustaki karanlık oksijen üretimini açıklayabileceğini söylüyor.

Eğer bu doğal pil ve oksijen kaynağı doğrulanabilirse, gezegenimizdeki hayatın başlangıcı hakkında birtakım kanıları yine gözden geçirmemiz gerekebilir. Okyanusların ışıksız derinliklerinde bile doğal bir formda oksijen üretiliyor olması, gezegenimizde oksijen soluyarak yaşayan canlıların ortaya çıkışı hakkında var olan bitki ve fotosentez teorisinin güncellenmesini gerektirebilir.

Ayrıca, bu polimetalik nodüller yalnızca gezegenimizdeki hayatın başlangıcına katkıda bulunmakla kalmayıp, günümüzde bu hayatın devam etmesine de yardımcı oluyor olabilir. Kobalt, bakır, lityum ve manganez üzere pek çok pahalı madeni içeren bu mineral nodülleri, büyük ölçekli maden şirketleri tarafından uzun bir müddettir muhtemel bir metal kaynağı olarak görülüyor. Hatta, oksijenin arttığı anormalliği birinci olarak fark eden keşif takımı de bu türlü bir şirket için incelemeler yapıyordu. Şayet bu mineral kaynakları okyanusun derinliklerinde hayatın devam etmesini sağlıyorsa, bu metallerden faydalanma çalışmalarının uygun bir halde değiştirilmesi yahut bu maksattan vazgeçilmesi gerekebilir.