Yeni yapılan bir araştırma, bakterilerin mevsimlerin değiştiğini evvelce sezerek hazırlık yaptığını ortaya çıkardı.
Hakemli mecmua Science’ta yayımlanan çalışmada, mavi-yeşil algler (siyanobakteriler) üzerinde yapılan deneyler dikkat çekti.
Synechococcus elongatus tipindeki bakterilere farklı ışık mühletleri uygulanarak, kısa ve uzun günler deneyimlemeleri sağlandı. Bakterilere ayrıyeten iki saat boyunca buza maruz bırakıldı ve hayatta kalma oranları takip edildi.
YÜZDE 75 HAYATTA KALDILAR
Sonuçlar, 8 saat aydınlık ve 16 saat karanlıkta tutulan bakterilerin hayatta kalma oranının yüzde 75 olduğunu gösterdi. Bu oran, öteki kümelerin yaklaşık üç katıydı. Bilim insanları bakterilerin kendini soğuğa hazırlaması için bir günün kâfi olmadığını da gözlemledi. Bakterilerin hayatta kalma oranı 6 ila 8 kısa günün akabinde kayda paha derecede artıyordu.
BİYOLOJİK SAATİN ROLÜ
Araştırmacılar, bakterilerin biyolojik saatini düzenleyen genleri devre dışı bıraktıklarında, gün uzunluklarının hayatta kalma oranı üzerinde rastgele bir fark yaratmadığını belirledi. Dr. Luísa Jabbur, bakterilerin gün uzunluğunu ölçerek yaklaşan mevsimsel değişikliklere uygun bir fizyolojiye geçiş yaptığını söz etti.
Bu bulgular, bakterilerin daha evvel keşfedilen biyolojik saatlerinin mevsimsel değişimleri öngörme ve buna nazaran hazırlık yapma fonksiyonu gördüğünü ortaya koydu.
NESİLDEN NESİLE AKTARIYORLAR
Bu araştırma, bakterilerin fotoperiyodizme sahip olmasının, bu özelliğin evrimsel olarak çok daha erken bir devirde gelişmiş olabileceğini düşündürüyor. Fotosentez yapan siyanobakterilerin en az 2 milyar yıldır var olduğu göz önüne alındığında, fotoperiyodizmin bu kadar eski ve kolay organizmalarda evrimleşmiş olması, bu özelliğin sirkadiyen saatlerden evvel evrimleştiğini düşündürüyor.
Prof. Carl Johnson, fotoperiyodizmin evrimi hakkında kıymetli ipuçları sunduğunu belirtiyor. Sirkadiyen ritimler, uyku sistemi ve hormon üretimi üzere süreçleri düzenleyen biyolojik saatlerdir. Johnson, bu bulguların, sirkadiyen ritimlerin evrimsel kökenlerine dair yeni bilgiler sunduğunu söz etti.
Araştırmacılar, bakterilerin bu bilgiyi nasıl “nesillerine” aktardığını anlamak için daha fazla çalışmaya gereksinim duyulduğunu belirtti. Bu keşif, biyolojik saatler ve mevsimsel ahengin evrimsel gelişimi hakkında yeni bir bakış açısı sunuyor.
Fotoperiyodizm* bitkilerin gün ve gece uzunluğuna verdikleri biyolojik cevaba verilen isim.
Sirkadiyen saat* bitkilerin, hayvanların, mantarların ve siyanobakterilerin 24 saatlik vakit içerisindeki biyokimyasal ve ruhsal davranışlarının bütünüdür.
