Azınlık Raporu gerçek oldu: Cinayetleri tahmin eden araç geliştirildi

İngiltere hükümeti, şahsî datalardan faydalanarak cinayet sürece potansiyeli olan bireyleri belirlemeyi amaçlayan bir “cinayet tahmin” programı geliştiriyor. Programla birlikte araştırmacıların, kabahat mağdurları da dahil olmak üzere binlerce kişinin bilgilerini tahlil ettiği ve şiddet içeren cürümleri sürece riski taşıyan bireyleri tespit etmeye çalıştığı tez ediliyor.

Başlangıçta “cinayet tahmini projesi” olarak isimlendirilen bu programın ismi, artık “risk değerlendirmesini iyileştirmek için veri paylaşımı” olarak değiştirildi. Adalet Bakanlığı, bu projenin kamu güvenliğini artırmaya yardımcı olacağını umuyor fakat projeyi “ürkütücü ve distopik” olarak tanımlayanlar da var.

Projenin varlığı, Statewatch isimli baskı kümesinin keşfiyle ve Bilgi Edinme Yasası kapsamında elde edilen dokümanlarla ortaya çıktı.

Statewatch, rastgele bir kabahatten mahkûm olmamış bireylerin bilgilerinin de proje kapsamında kullanılacağını öne sürüyor; bu bilgiler ortasında intihar eğilimi bilgileri ve aile içi şiddetle ilgili ayrıntılar da yer alıyor.

“YALNICA ARAŞTIRMA AMAÇLI”

Hükümet ise, projenin bu etapta yalnızca araştırma gayeli olduğunu açıkladı. Adalet Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada da, programın “cinayet işleme riskini artıran suçlu özelliklerini gözden geçireceği” ve “cinayetle ilgili risk değerlendirmesini yapmak için alternatif ve yenilikçi data bilim tekniklerinin keşfedileceği” belirtildi.

Bakanlık sözcüsü, projenin “ciddi suçların risk değerlendirmesini iyileştirmek için kanıt sağlamak” gayesi taşıdığını söyleyerek şu açıklamalarda bulundu:

“Bu proje sadece araştırma gayeli. Cezaevi ve Kontrollü Hürlük Servisi ile polis kuvvetleri tarafından tutuklu hatalılara dair mevcut datalar kullanılarak, kontrollü serbestlikteki şahısların önemli şiddet hataları işlemeye ne kadar yatkın olduğunu daha düzgün anlamamıza yardımcı olmak için tasarlandı. Bahse dair bir rapor, vaktinde yayınlanacak.”

Ancak projeyi eleştirenler, kullanılan bilgilerin iddiaların azınlık etnik kümeler ve yoksul beşerler aleyhine önyargı oluşturacağı görüşünde.

Başbakanlık tarafından, Rishi Sunak periyodunda başlatılan proje, 2015 öncesine ilişkin Greater Manchester polisi dataları ve çeşitli resmi kaynaklardan alınan hata datalarını kullanıyor.

İşlenen data çeşitleri ortasında isimler, doğum tarihleri, cinsiyet, etnik köken ve polis ulusal bilgisayarında bireyleri tanımlayan numaralar yer alıyor.

ÖZEL BİLGİLER PAYLAŞILIYOR MU?

Statewatch’ın, pak insanların ve polise yardım için başvurmuş bireylerin datalarının kullanılacağına dair iddiaları, Adalet Bakanlığı ile Greater Manchester Polisi ortasında yapılan data paylaşımı mutabakatındaki bir kısma dayanıyor. Bu mutabakatın “paylaşılacak kişisel veri türleri” başlıklı kısmında, çeşitli hata mahkûmiyetlerinin yanı sıra, bir kişinin birinci sefer mağdur olarak göründüğü yaş da listeleniyor. Ayrıyeten, kişinin polise birinci başvurduğu yaş da paylaşılacak bilgiler ortasında yer alıyor.

SAĞLIK DATALARI DE GÜNDEMDE

Programdaki “kişisel veri kategorileri” altında ayrıyeten, “öngörücü gücü yüksek olan sağlık verileri” de yer alıyor; bunlar ortasında ruh sıhhati, bağımlılık, intihar, engellilik üzere durumlar yer alıyor.

“ÜRKÜTÜCÜ VE DİSTOPİK”

Statewatch araştırmacısı Sofia Lyall, programla ilgili açıklamasında “Adalet Bakanlığı’nın bu cinayet tahmin sistemini kurma çabası, hükümetin ‘suç tahmini’ sistemleri geliştirme niyetinin ürkütücü ve distopik bir örneği” dedi.

Lyall ayrıyeten, “Defalarca yapılan araştırmalar, hata ‘tahmin’ etmek için kullanılan algoritmaların tabiatı gereği yanlışlı olduğunu gösteriyor. Bu yeni model, ceza hukuk sisteminin temelindeki yapısal ayrımcılığı pekiştirecek ve büyütecektir” sözlerini kullandı.

AZINLIK RAPORU SİNEMASI NEYİ ANLATIYOR?

Tartışma yaratan teknoloji, Tom Cruise’un başrolde, Steven Spielberg’in de direktör koltuğunda olduğu Azınlık Raporu (Minority Report / 2002) sinemasına benzetildi.

Ünlü bilimkurgu muharriri Philip K. Dick’in kısa kıssasından birebir isimle uyarlanan sinemada, kahinler ve birtakım teknolojik aygıtlar sayesinde cinayetleri daha işlenmeden evvel fark edip suçluları yakalayan özel bir polis ünitesi husus ediliyor.