Antik Roma yapıları, asırlardır ayakta kalmayı nasıl başarıyor?

Antik Roma’da betonla inşa edilen binaların günümüze kadar sağlam bir halde ayakta kalabiliyor olması, birçok araştırmacıyı Roma’nın birinci günlerde betonla elde ettiği muvaffakiyetin kaynağını incelemeye yöneltiyor. Ve en sonunda bu alanda değerli bir adım atılmış olabilir. Şaşırtan bir halde, antik Roma’da kullanılan beton günümüzde kullandığımız çağdaş betondan çok daha güçlü.

Temel olarak çağdaş beton, 19. yüzyılda İngiltere’de üretilen Portland çimentosuna dayanmaktadır. Fakat Portland çimentosu, antik Romalıların kullandığı beton kadar güçlü değil ve ayrıyeten onu oluşturmak için kullanılan ağır ve karmaşık sistem sebebiyle kayda paha bir çevresel ziyana da sebep oluyor. Bu yüzden mühendisler çimentosuz beton geliştirmeye uğraşıyorlar.

Kendini uygunlaştıran beton

Antik Roma betonunun tahminen de en kıymetli özelliklerinden biri, kendini düzgünleştirme yeteneği. Ucuz olan ve vakitle çatlayan çağdaş betonun bilakis, Roma betonu çok daha sağlamdı ve uzun vakit sonra bile ayakta kaldığını açık bir biçimde kanıtlamış durumda. Lakin Romalıların bu betonu tam olarak nasıl ürettiklerini hala çözemedik.

Yıllar içerisinde yapılan araştırmalar kimi tekliflerde bulundu ve temel fikirlerden biri, yıllar içinde topladığımız örneklerde bulunan parçacıkların “hata” olduğu fikri artık test ediliyor. Kimi bilim insanları, bu “hataların” aslında her şeyin bu kadar yeterli çalışmasını sağlayan teknolojinin bir modülü olabileceğine inanıyor.

Betonun gücünü kalsiyum alüminat silikat hidratları yahut CASH ismini verdiğimiz bir karışımdan aldığını biliyoruz. Lakin Romalıların bu karışımı elde etmek için gereçleri nasıl bir ortaya getirdiklerini bilmiyoruz.

Geleneksel teori, Portland çimentosuna misal bir formda kireç taşını ısıttıkları ve akabinde suyla birleştirdikleri fikrine dayanıyor. Isıtma süreci, kalsiyum oksit yahut sönmemiş kireç ismi verilen çok derecede reaktif bir maddeyi ortaya çıkartıyor. Kalsiyum oksit, suyla birleştirildiği vakit sönmüş kireç yahut kalsiyum hidroksit haline gelir. Son olarak, CASH formülünü tamamlamak için gereken silikon ve alüminyumu sağlamak için volkanik kül üzere bir gereç eklenebilir.

Bilim insanlarının “kötü işçilik” ve “hata” olduğuna inandıkları örnekler, bazen bu karışım nedeniyle ortaya çıkan klastlardır. Fakat kimi araştırmacılar, bunların bir yanılgı olmadığına ve bu tortuların muhtemelen antik Roma betonunun kendi kendini güzelleştirme yeteneğinin kaynağı olduğuna inanıyor. Yeni kendini onaran beton çeşitlerinden gördüğümüz üzere, bunun büsbütün mümkün olduğunu artık biliyoruz.

Ne yazık ki, bunları kanıtlamak o kadar kolay değil. Lakin bu teklif kanıtlanamıyor olsa da, araştırmacılar, eski betonun gücünün bir kısmını çağdaş seçeneklere taşıyabilecek yeni katkı unsurları geliştirmenin yollarını aramaya devam ediyorlar.