Şehrin en eski sakinleri olan Urartular buraya “Halads” derken, Türkler ve İranlılar “Ahlat”, Kürtler “Xelat”, Ermeniler “Şaleat”, Süryaniler “Kelath” ve Araplar “Hil’at” demişlerdir.
İlçe Van Gölü’nün kuzey kıyısında yer almış olmakla bir arada iklimi kara iklimi özelliği taşır. Yörede kış hayli erken başlar ve uzun sürer. Havanın ısınmaya başlaması lakin Nisan ayının ortalarında olur. Yörenin yaz mevsiminin Ağustos ayının sonuna kadar sürmekte olması yanında kısmen kimi yıllar Eylül ayını da kapsar. Yıllık ortalama yağış ölçüsü 1000–1500 mm dir.
Gerek Van Gölü’nün kıyısında olmasının gerekse yıllık yağışın bolluğu sebebiyle Ahlat, bölgenin genel bitki örtüsü olan bozkır bitki örtüsünün dışında daha yeşil ve gür bir bitki örtüsüne sahiptir.
AHLAT’IN TARİHİ
Ahlat, Selçuklular çağında Ahlatşâhlar Beyliği’ne başkentlik yapmış, politik ve kültürel sahalarda önemli rol oynamış bir Oğuz/Türkmen şehridir.
1 Haziran 1929 tarih ve 1509 numaralı kanun ile Bitlis ilçe haline getirilerek il merkezi durumuna getirilen Muş’a bağlanırken Bitlis’e bağlı olan Ahlat, Van iline bağlanmış ve Tatvan da Ahlat’a bağlı bir nahiye statüsüne getirilmiştir. Muş ilinin Bitlis ile Mutki ve Van ilinin Ahlat ilçesiyle, Hizan ve Kotum (Tatvan) ilçelerinden oluşmak üzere merkezi Bitlis olmak üzere Bitlis ilinin yine tesis edilmesine 25 Aralık 1935 tarih ve 2885 nolu kanun ile karar verilmiştir.
