Enerji talebi arttıkça birtakım ülkeler alışılmadık kaynaklara yöneliyor. Bu kaynaklardan biri, Türk şirketi Karpowership’in yüzer güç santrallerinden oluşan gemi filosu.
İstanbul merkezli şirketin 40 “enerji gemisi” ortalarında Gambiya, Gana, Gine-Bissau, Fildişi Kıyısı, Mozambik, Senegal ve Sierra Leone’nin de olduğu 14 ülkeye 6000 megawattan fazla güç sağlıyor.
BBC Türkçe’de yer alan habere nazaran, müstakil gemiler, çok yakıtlı motorlarla çalışıyor. Bu da onların ağır akaryakıt, sıvılaştırılmış doğal gaz yahut biyoyakıtla çalışmasına imkan veriyor.
Bu gemiler, bir elektrik trafo merkezinin bulunduğu kıyı bölgelerine gönderilebilir. Gemiler, devrelerin birbirine bağlandığı ve etraflarında elektriğin yüksek voltajla iletildiği ağı oluşturan “kavşaklar”.
Elektrik, yerleşik yüksek tansiyon trafo merkezinden direkt iletim ağına gönderiliyor.
Gana
Gana’da Karpowership, yaklaşık 10 yıldır ülkenin ulusal güç arzının yaklaşık dörtte birini üretiyor.
Ülke, halk ortasında “dumsor” olarak bilinen bir dizi kalıcı elektrik kesintisi yaşıyordu. Gana Elektrik Şirketi’nin (ECG) elektrik tedarikçilerine yaklaşık 1,6 milyar dolar borcu var. Güç krizinin bir nedeni de, bu borçların ödenememesi oldu.
ECG İrtibat Yöneticisi William Boateng, Gana Parlamentosunun “ödeme yapmayı reddetmesi” nedeniyle şirketin elektrik çizgisini kestiğini söyledi.
Reuters haber ajansına konuşan Boateng, “Ödeme yapmayan, gerekli düzenlemeleri yapmayan herkesin elektriği kesilecektir” dedi.
Karpowership yetkilileri, Gana’nın güç sıkıntılarını çözmesine yardımcı olduklarını söylüyor.
BBC’ye konuşan Karpowership Ticari Operasyonlar Grup Başkanı Zeynep Harezi, “Gana’da sıkça ‘dumsor’ yahut elektrik kesintileri meydana geliyor. Güç gemilerimiz bu ortamda somut bir fark yarattı. Bu da mahallî halkların sosyo-ekonomik şartlarını olumlu etkiledi” dedi.
Harezi, “Bir örnek vermek gerekirse, avladıkları eserlerin inançlı halde saklanmasını engelleyen elektrik kesintilerine karşı son derece savunmasız olan mahallî balıkçılık sanayisi bundan büyük yarar sağladı” diye konuştu.
Ancak elektrik kesintileri, Gana’da hala günlük hayatın bir modülü. Hükümet de kesintileri önlemeye çalışıyor.
Gana, elektrik üretiminin yaklaşık üçte birine katkıda bulunan üç hidroelektrik santral dahil dahil kıymetli doğal güç kaynaklarına sahip. Ülkede açık denizde petrol ve doğalgaz rezervleri de var fakat bunlar şimdi tam olarak işletilmiyor.
Karpowership yetkilileri, Gana’nın doğalgazına erişim için ülkenin ulusal güç şirketiyle birlikte çalıştıklarını söylüyor. Sıvılaştırılmış doğalgazın daha uzun vadeli, sürdürülebilir ve uygun maliyetli bir güç kaynağı olması umuluyor.
Karpowership ayrıyeten doğal gazı, çıkarıldığı noktadan güç gemisine taşımak için 11 km uzunluğunda bir boru çizgisini kullanıyor. Şirket yetkilileri Gana’nın böylelikle ayda tahminen 20 milyon dolar tasarruf edeceğini söylüyor.
Harezi, “11 km’lik boru çizgisi Aboadze’den güç gemimizin demirlediği Sekondi Deniz Üssü’ne kadar uzanıyor” dedi ve ekledi:
“Gana’nın boru çizgisi altyapısını geliştirmesi, güç gemimizi ülkenin yerli doğalgaz tedarikçisine dönüştürmesi açısından kritik değere sahipti. Uzun vadede kara altyapısının geliştirilmesi gerektiğinin farkındayız. Bunun için ortaklarımızı her vakit destekleyeceğiz.”
Karpowership yetkilileri, güç gemilerinde sıvılaştırılmış doğalgaz kullanılmasının, öteki fosil yakıtlara nazaran daha pak bir alternatif sunduğunu ve karbon emisyonlarının azaltılmasına yardımcı olduğunu, tıpkı vakitte elektrik şebekelerini dengelediğini ve arz eksikliklerini giderdiğini söylüyor.
Zeynep Harezi, “Enerji gemilerimiz, güç üretiminin çevresel tesirini en aza indirecek formda özel olarak tasarlandı. Gemilerimiz; kompakt, verimli ve potansiyel çevresel faktörleri yönetmek için titreşim sönümleyicilerle âlâ yalıtıldılar” dedi.
Sürdürülebirlik
Ancak birtakım güç uzmanları, Karpowership tarafından sağlanan elektriğin uzun vadede sürdürülebilir bir tahlil olmayabileceği, zira güç gemisi kiralamanın karada konuşlanmış kalıcı bir güç santralinden daha kıymetli olabileceği ihtarında bulunuyor.
BBC konuşan Renewables in Africa isimli yeşil güç şirketinin CEO’su Tony Tiyou, “Afrika ülkeleri, elektrik kesintileri meselesine süratli ve esnek bir tahlil sundukları için bu yola yöneliyor” dedi.
Tiyou, “Ancak bunlar Afrika’nın güç sıkıntılarının üstesinden gelmenin kesin tahlili olarak görülmemeli. 5 yıl sonra, güç gemisi tahlili aslında kalıcı tahlilden daha kıymetli olacak. Gereksinimimiz olan, Afrika ülkelerinin çeşitli güçlere yatırım yapması…Yenilenebilir güç, güneş gücü, rüzgar gücü, hidroelektrik gücü gibi” diye konuştu.
Karpowership ise tahlillerinin kara merkezli alternatiflerden daha ucuz olduğunu savunuyor.
Şirketin Ticari Operasyonlar Grup Başkanı Zeynep Harezi, “Gelişmekte olan birçok ülkede, yüzen güç santrallerini büsbütün denetimli bir ortamda tersanede en yüksek vinç kapasitesiyle inşa etmek, bu türlü bir güç santrali inşa etmekten daha ekonomiktir” dedi.
Ödenmeyen güç faturaları
Karpowership, Gana ve başka Afrika ülkelerinde yarattığı olumlu tesire karşın, ödenmemiş faturalar nedeniyle kimi ülkelere elektrik tedarikini kesmek zorunda kaldı.
Gine-Bissau, geçen yıl Karpowership’in 15 milyon dolar fiyatındaki faturaları ödeyememesi üzerine elektriği kesmesinin akabinde yaklaşık 2 gün karanlığa gömülmüştü.
Elektrik kesintisi ülkede su kaynaklarını, hastaneleri ve medya kuruluşlarını olumsuz etkiledi. Devlet tarafından işletilen Rádio Nacional yayınını durdurmak zorunda kaldı.
Karpowership, Gine-Bissau hükümetinin 6 milyon dolarlık bir ödeme yapmasının akabinde ülkeye güç arzını yine başlattı.
Sierra Leone’nin başşehri Freetown da geçen yıl elektrik kesintilerinden etkilendi. Karpowership, yaklaşık 40 milyon dolarlık borç nedeniyle elektriği kesti.
Sierra Leone Enerji Bakanı Isuf Baldé, ülkesinin Karpowership ile olan mukavelesinin yine müzakere edilmesi gerektiğini söyledi. Bakan Baldé buna gerekçe olarak, kontratın yürürlüğe girmesinden bu yana maliyetlerin neredeyse iki katına çıkmasını gösterdi.
Karpowership ise Afrika ülkelerine güç sağlama konusundaki kararlı. Afrika hala şirketin en kıymetli pazarlarından biri.
Zeynep Harezi’nin hususla ilgili görüşleri şöyle:
“Kısa mühlet evvel Gabon yetkilileriyle ulusal şebekeleri için 150 megawatt elektrik üretilmesine yönelik mutabakatlar imzaladık.
“Afrika’nın güç alanında dönüşümü gerçekleştirmesine yardımcı olabileceğimize ve Afrika ülkelerinin vatandaşlarının elektriğe erişimini artırabileceğimize inanıyoruz.”
