8. Yargı Paketiyle 1 Haziran 2024 İtibariyle Yürürlüğe Giren Düzenlemeler

1 Haziran itibariyle sekizinci yargı paketi ile getirilen hükümlerin önemli bir kısmı yürürlüğe girmiş olup 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile bazı kanunlarda değişiklikler getiren birtakım düzenlemeler uygulanmaya başlamıştır.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (CMK. 233)  Bakımından:

            Yasaya göre, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda, hükmün açıklanması ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması kapsamında, sanığa yüklenen suçtan dolayı yargılama sonunda hükmolunan ceza, 2 yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası ise mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmekte olup HAGB kararı verilen sanık hakkında, 5 yıl boyunca kasıtlı bir suçtan yargılanmadığı takdirde mahkemece kurulan hükmün hiçbir hukuki sonuç doğurmamasını ifade etmektedir. Sekizinci yargı paketiyle getirilen değişikliğin yürürlüğe girmesiyle bundan sonra, HAGB kararlarına karşı istinaf kanun yoluna başvurulabilecektir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının ilk derece mahkemesi sıfatıyla bölge adliye mahkemesi veya Yargıtay tarafından verilmesi halinde temyiz yoluna gidilebilecektir. Her halükârda istinaf yoluna başvurabilmek için kararın istinafa tâbi kararlardan olması gerekir. HAGB kararları için istinafa tabi olma şartları ise şunlardır: 1-Hapis cezası verilen HAGB kararları açısından karar istinafa tâbi olacaktır. 2-Adlî para cezası verilmiş HAGB kararları açısından ise, 01/06/2024 tarihinden itibaren adli para cezasından HAGB’ ye dönüştürülen kararlar bakımından miktarı 15.000 TL’yi geçen HAGB kararları istinafa tâbi olacaktır. 15.000 TL’yi geçmeyen adli para cezaları için ise istinaf kanun yoluna başvurulamayacak olup bu karar kesin olacaktır. Bunun yanı sıra sanığın kabul etmemesi halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmeyeceği hükmü kaldırılmış olmasından dolayı sanığa HAGB isteyip istemediği artık sorulmayacaktır.

İstinaf ve Temyiz Yolu Bakımından:

            Bugünden sonra verilecek kararlar açısından istinaf süresi 2 hafta olup, süre, kararın gerekçesiyle birlikte tebliğ edildiği tarihten itibaren işlemeye başlayacaktır. Dolayısıyla ceza yargılamasında süre tutum eziyeti bugünden itibaren sona ermiştir. İstinaf kesinlik sınırı 3.000 TL’den 15.000 TL’ye çıkarılmıştır ve 01/06/2024 tarihinden itibaren verilecek kararlarda kesinlik sınırı olarak bu miktarın dikkate alınması gerekir. Bu miktarın altında olan adlî para cezalarına dair hükümler miktar itibariyle kesindir.

Adli Para Cezaları Bakımından:

            Adlî para cezalarına ilişkin birim gün sayısı 20-100 TL’den 100-500 TL’ye çıkarılmış ve bu değişiklikler bugün itibariyle yürürlüğe girmiştir (TCK m. 52/2). Ceza muhakemesinde geçerli derhal uygulanma ilkesi uygulanması sebebiyle yürürlüğe konulan kanun hükmü yürürlüğe konduğu tarihten itibaren gerçekleşecek hukuki işlemler açısından derhal uygulama alanı bulacağından 01/06/2024’ten önce işlenen suçlarda değiştirilmeden önce yürürlükte olan hüküm gereğince 20-100 TL’lik sınırlar uygulanacaktır. Bu bakımdan, suç tarihine dikkat edilerek uygulama yapılmalıdır. Ceza miktarının belirlenmesinde suç tarihi; kanun yolları ve süreler konusunda ise karar tarihi kriter alınmalıdır.

Basit Yargılama Usulü Bakımından:

            Basit yargılama usulünde itiraz prosedürü değiştirilmiş olup, bugünden sonra verilecek kararlarda yeni prosedür uygulanacaktır (7499 Sayılı Kanun m. 40/1-a) Buna göre basit yargılama usulünde itiraz üzerine, itiraz, itirazı veren Mahkeme dışındaki tevzi kriterlerine göre belirlenen asliye ceza mahkemesi tarafından incelenecektir. Yargılama giderlerine, vekalet ücretine veya maddi hataya ilişkin itiraz olması halinde yine basit yargılama usulü şeklinde hata giderilecek ve sanığın indirimi korunacak olup aleyhine artırım yapılamayacaktır.

Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Bakımından:             1/6/2024 tarihinden sonra başvurular komisyona yapılacaktır: Yargı paketi ile 6384 sayılı kanuna eklenmesi öngörülen geçici madde 3/4 hükmüne göre, “Komisyona, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 142. maddesinin 2. fıkrası kapsamındaki istemler bakımından 01/06/2024 tarihinden sonra müracaat edilebilir.” Burada, istem tarihi nazara alınmış olup, istemin yapıldığı tarihe göre komisyona ya da ağır ceza mahkemesine müracaat edileceği belirlenmiştir. Bu tarihten önce yapılan istemlere, kesinleşinceye kadar bu maddeyi ihdas eden Kanunla 142. maddede yapılan değişiklikten önceki hükümlere göre yargı mercilerince bakılmaya devam olunur. Sekizinci yargı paketinin getirmiş olduğu bu düzenlemeyle Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca koruma tedbirleri nedeniyle oluşan maddi ve manevi her türlü zararın tazmini istemiyle müracaatlar (01/06/2024 tarihinden sonraki istemler için) Tazminat Komisyonuna yapılacak.

Av. Zafer İŞERİ
Hukukçu