10 yıllık çalışma sonuç verdi: ‘Mamutlar geri gelebilir’

10 yıldan uzun müddettir jenerasyonu tükenen çeşitleri geri getirmek için çalışmalar yürüten Harvard Üniversitesi’nden genetik bilimci George Church, 2021’de teşebbüsçü Ben Lamm’la birlikte Colossal Biosciences isimli şirketi kurarak projeye sürat kazandırmıştı.

Çarşamba günü şirketten yapılan açıklamada, mevzuyla ilgili “çok değerli bir adım atıldığı” belirtildi.

Independent Türkçe’nin aktardığına nazaran, Church ve şirketin biyoloji departmanı lideri Eriona Hysolli, mamutların yaşayan en yakın akrabası olan Asya filinden alınan kök hücrelerin birinci sefer embriyonik biçimde yine programlandığını söyledi.

Çalışmanın yakında bilimsel bir mecmuada yayımlanacağı lakin şimdi hakem onayından geçmediği belirtildi.

DEĞİŞTİRİLEN HÜCRELER FİL HÜCRESİNE DÖNÜŞECEK FORMDA GELİŞTİRİLEBİLİR

Değiştirilen hücrelerin, laboratuvar ortamında rastgele bir fil hücresine dönüşecek halde geliştirilebileceği tabir edildi. 

Bu yolla, bir Asya filinin Kuzey Kutbu’nda hayatta kalabilmesi için gereken genetik düzenlemeler yapılabilecek. Buna mamutlarda olduğu üzere yünlü bir deri, katmanlı bir yağ katmanı ve küçük kulaklar da dahil olacak. 

Üretilen kök hücreler ayrıyeten bilim insanlarının fil embriyosu modelleri yaratmalarına da imkan sağlayacak. Böylelikle bir filin fetüste nasıl büyüdüğüne ait soru işaretleri de yanıtlanacak.

Bilim beşerlerine nazaran, mamut gibisi genetik özellikler yüklendikten sonra, filden alınacak hücreler yumurta, sperm ve embriyo üretimi için kullanılabilecek ve bunlar bir çeşit yapay rahme yerleştirilerek binlerce yıl sonra yeni bir mamut dünyaya getirilebilecek.

2021’de projeye başlayan şirket, mamutları geri getirmek için 6 yıllık bir çalışma takvimi belirlemişti.

Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Church, “Genetik olarak tekrar tasarlanmış fil büyük bir dönüm noktası olacak. Ben Lamm’ın 2021’deki 6 yıl iddiasıyla de uyumlu. Çok uzun bir yol geldik” dedi.

Church ve Hysolli, Kuzey Kutbu’nda yaşayabilmesi için Asya filinin DNA’sında tam olarak kaç değişiklik yapılacağını söylemedi. 

Ekip, yine getirilmeye çalışılan mamutları dişsiz tasarladıklarını, böylelikle bu hayvanların avcıların eline düşmeyeceğini tabir etti.

DONMUŞ TOPRAKTAKİ ÇÖZÜLMEYİ YAVAŞLATABİLİR

Şirket uzun müddettir, mamutların kutup bölgelerine dönüşünün donmuş topraktaki çözülmeyi yavaşlatacağını düşünüyor. 

Bazı bilim insanları, yok olmadan evvel mamutların otlakları ezerek, ağaçları devirerek ve kar yığınlarını sıkılaştırarak toprak altındaki çözülmeyi engellediğini kestirim ediyor.

Bilim insanları kuzeyin derinliklerinde süratle ısınan iklimin, uzun müddettir aktif olmayan virüsleri açığa çıkarma riski barındırdığını söz ediyor. On binlerce ve hatta yüz binlerce yıllık olabilecek bu virüsler, Kuzey Kutup Bölgesi’ndeki daima donmuş topraklarında (permafrost) donmuş halde.

Sıcaklığı dünyanın geri kalanından en az iki kat daha süratli artan Kuzey Kutup bölgesinde, bu süratli ısınmaya bağlı olarak daima donmuş topraklar son buz döneminden beri birinci kez artık eriyor ve ortalarında çağdaş insanın daha evvel hiç karşılaşmadıklarının da yer aldığı hastalık yapıcıları hür bırakma tehlikesi taşıyor.